Page 27 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_A' Λυκείου

27
Οι διάλεκτοι με λίγα λόγια κινδυνεύουν από βασίλισσες να γίνουν υπηρέτριες. Ο
ρόλος τους ήταν να ταΐζουν, να ποτίζουν και να αναζωογονούν. Τώρα, όμως, δέχονται
περισσότερα απ’ όσα δίνουν και αυτά που παίρνουν είναι ανώφελα ερανίσματα από
τη γλώσσα των μεγαλουπόλεων και της σύγχρονης τεχνολογίας. Το ραδιόφωνο [και
τώρα πια η τηλεόραση] χρησιμοποιεί μια άψυχη, χωρίς διαλεκτισμούς, γλώσσα, η
οποία κάθε άλλο παρά πρότυπο μπορεί να αποτελέσει. Εδώ έγκειται στ’ αλήθεια η
αντινομία: η γλώσσα που είχε ανάγκη ανανέωσης οδηγεί στο μαρασμό τη γλώσσα
στην οποία η ίδια θα μπορούσε να αναβαπτιστεί.
[W. Suskind, Γερμανός ερευνητής]
Να συντάξετε ένα Μικρό Λεξικό της τοπικής διαλέκτου ή να καταγράψετε παραμύθια και
άλλες αφηγήσεις από γονείς και παππούδες σε αυθεντικό λόγο και να κάνετε ένα μικρό αρχείο
προφορικού λαϊκού λόγου.
2. Κοινωνικές γλωσσικές ποικιλίες
Μιλήστε όποια γλώσσα θέλετε, δεν θα πείτε τίποτε περισσότερο από αυτό που είσθε
Αν και το σύνολο της κοινωνικής ομάδας εκφράζεται σε γενικές γραμμές με την κοινή
(καθομιλούμενη) γλώσσα, εντούτοις παρατηρούνται και γλωσσικές ποικιλίες που χρησιμοποιούν
κοινωνικά υποσύνολα. Οι κοινωνικές γλωσσικές ποικιλίες αναφέρονται ως η κάθετη διαίρεση
σε μια γλωσσική κοινότητα (ως οριζόντια διαίρεση αναφέρονται οι γεωγραφικές γλωσσικές
ποικιλίες) και εξαρτώνται από ποικίλους παράγοντες. Οι παράγοντες που διαμορφώνουν τις
κοινωνικές γλωσσικές ποικιλίες είναι: η ηλικία (π.χ. ιδιώματα των νέων), το φύλο (διαφοροποίηση
γλωσσικών συνηθειών ανδρών-γυναικών), η μόρφωση (π.χ. λόγια έναντι λαϊκής γλώσσας), η
κοινωνική θέση (π.χ. γλώσσες περιθωρίου, των λαϊκών στρωμάτων), η ιδεολογία (π.χ. ιδίωμα της
Αριστεράς), το επάγγελμα ή η ασχολία (π.χ. «ειδικές γλώσσες» νομικών, στρατιωτικών, ναυτικών,
χρηματιστών, μηχανικών αυτοκινήτων, μπογιατζήδων κ.λπ.). Η γλώσσα διαφοροποιείται, ακόμη,
ανάλογα και με το κοινωνικό και υφολογικό επίπεδο ( γλώσσα και περίσταση επικοινωνίας:
ποιος μιλάει, σε ποιον, με ποιο σκοπό, με ποια διάθεση, για ποιο θέμα, πού, πότε, γιατί, πώς…).
Βρίσκεστε σε ένα εστιατόριο και ακούτε ορισμένα λόγια από τη συζήτηση που διεξάγεται
στο τραπέζι πίσωσας. Από ταακόλουθαλεγόμενα τι συνάγετεσχετικάμε τηνηλικία, τοεπάγγελμα,
το μορφωτικό επίπεδο του ομιλητή, καθώς και για τη σχέση του με τον συνομιλητή του;