Page 19 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_A' Λυκείου

19
Χρήσιμη πληροφορία: Τις διάφορες και ποικίλες μορφές που παίρνει ο λόγος μπορούμε να τις
διαπιστώσουμε στον μετασχηματισμό, δηλαδή στην αλλαγή και στις διαφορετικές μορφές που
μπορεί να πάρει το ίδιο το κείμενο.
Για να καταλάβετε την πολυμορφία της γλώσσας, δηλαδή τις πολλές και ποικίλες μορφές
που παίρνει η γλώσσα ανάλογα με την περίσταση, προσπαθήστε να εκφράσετε την απαγόρευση
«Μην καπνίζετε»:
α) αν ήταν πινακίδα σ' έναν κλειστό δημόσιο χώρο;
β) αν το έλεγε μια υπάλληλος σ' έναν σημαντικό πελάτη, ο οποίος καπνίζει σε χώρο
εργασίας, όπου δεν επιτρέπεται το κάπνισμα;
γ) αν το έλεγε ο αρχιμάστορας σε συνεργείο αυτοκινήτων, που βλέπει τον νεαρό
μαθητευόμενο υπάλληλό του να επισκευάζει το γεμάτο με βενζίνη ρεζερβουάρ
αυτοκινήτου, έχοντας ένα αναμμένο τσιγάρο στο στόμα;
δ) αν το έλεγε ένας γιατρός σε κάποιον επισκέπτη που τον βρίσκει να καπνίζει μέσα στο
θάλαμο ασθενών;
ε) αν το έλεγε ένας συνοδός καθηγητής σε μαθητική εκδρομή, όταν διαπιστώνει ότι
κάποιοι μαθητές -παρά τη ρητή του απαγόρευση- καπνίζουν μέσα στο πούλμαν;
[Δ. Σφακιανάκης, Γ. Μπακάλη, Έκφραση-Έκθεση Α Λυκείου, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2004, σσ. 18-19]
Να μετασχηματίσετε τους δεκαεπτά πρώτους στίχους της παραλογής (είδος δημοτικού
τραγουδιού) «Του νεκρού αδελφού» σε αφήγηση, αρχίζοντας κάπως έτσι: «Ζούσε κάποτε μια
μάνα που είχε εννιά γιους και μια μόνη κόρη. Την κόρη αυτή την αγαπούσε τόσο πολύ που δεν
την έβγαζε στον ήλιο, για να τη δει...» (συνεχίστε).
Μάνα με τους εννιά σου γιους και με τη μια σου κόρη,
την κόρη τη μονάκριβη την πολυαγαπημένη,
την είχες δώδεκα χρονώ κι ήλιος δε σου την είδε!
Στα σκοτεινά την έλουζε, στ’ άφεγγα τη χτενίζει,
στ’ άστρι και τον αυγερινό έπλεκε τα μαλλιά της.
Προξενητάδες ήρθανε από τη Βαβυλώνα,
να πάρουνε την Αρετή πολύ μακριά στα ξένα.
Οι οχτώ αδερφοί δε θέλουνε κι ο Κωσταντίνος θέλει.
«Μάνα μου, κι ας τη δώσομε την Αρετή στα ξένα,