Page 22 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_A' Λυκείου

22
4. Οι οπτικές της
Η γλώσσα φωτίζει και συσκοτίζει, αποκαλύπτει και συγκαλύπτει
Συχνά ακούμε να λένε ότι κάθε άνθρωπος συνηθίζει να βλέπει τα πράγματα, τα γεγονότα και
τις καταστάσεις της ζωής, να τα βιώνει, να τα εννοεί και να τα αξιολογεί από τη δική του οπτική
γωνία. Αυτός ο ιδιαίτερος προσωπικός τρόπος φαίνεται μέσα από τη γλώσσα που επιλέγει να
χρησιμοποιήσει και σχετίζεται με τις γνώσεις του, την κοινωνική του θέση, την καλλιέργειά του,
το βαθύτερο «πιστεύω» για τη ζωή, το επάγγελμά του, τα συμφέροντά του κ.λπ. Έτσι καθορίζεται
το επίπεδο του λόγου και το ύφος του κάθε πομπού. Αυτό συμβαίνει γιατί:
α) Ο ίδιος ομιλητής χρησιμοποιεί διαφορετικές λέξεις για το ίδιο γεγονός, ανάλογα με την
περίσταση, το πρόσωπο με το οποίο συνομιλεί και την άμεση ή έμμεση επιρροή που ασκεί στον
ίδιο το αντικείμενο ή το γεγονός για το οποίο συζητά.
Π.χ. Μια απόπειρα κλοπής θεωρείται:
α. από τον εισαγγελέα: «πράξη που πρέπει να καταδικαστεί»,
β. από τον δικηγόρο υπεράσπισης: «πράξη απόγνωσης»,
γ. από τις εφημερίδες: «αστυνομική – δικαστική είδηση».
β) Διαφορετικοί ομιλητές χρησιμοποιούν διαφορετικές λέξεις, για να ονομάσουν και να
χαρακτηρίσουν τα ίδια πράγματα, ανάλογα με το πώς βιώνει ο καθένας τους τη συγκεκριμένη
κατάσταση και με το πώς φορτίζει με διαφορετικές αποχρώσεις την ίδια έννοια ή λέξη.
Για παράδειγμα, όταν ένας φιλότεχνος αναφέρεται στην τέχνη, την εννοεί ως αισθητική
απόλαυση, ψυχαγωγία, διασκέδαση. Αντίθετα, ένας ακαλλιέργητος τη θεωρεί άχρηστη, χωρίς
νόημα, αδιάφορη, περιττή.
Οι προσωπικές στάσεις που παίρνουν κάθε φορά οι άνθρωποι απέναντι στα πράγματα
και στις καταστάσεις σημαίνει ότι όλα είναι ρευστά και ασταθή, ότι όλα μεταβάλλονται εύκολα
και αμφισβητούνται; Σημαίνει ότι δεν υπάρχει αντικειμενική αλήθεια, αφού τα γεγονότα
φωτίζονται ανάλογα με την οπτική γωνία τού κάθε ατόμου ή ακόμη ότι είναι μάταιο να την
αναζητήσει κανείς; Δεν υπάρχουν, δηλαδή, σταθερές αξίες, θεσμοί, κοινωνίες, νόμοι; Τότε πώς
θεμελιώνεται και οικοδομείται ο κοινωνικός μας βίος σε όλες του τις μορφές;