Page 18 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_A' Λυκείου

18
Προσπαθήστε να απαντήσετε σε μία παράγραφο, εφαρμόζοντας την τριμερή δομή
της (θεματική πρόταση/περίοδος, λεπτομέρειες/σχόλια, κατακλείδα), ότι η γλώσσα δεν
είναι συσσώρευση γραμματικών τύπων και συντακτικών φαινομένων παρά η καθημερινή
επικοινωνιακή πράξη. Νομίζετε, δηλαδή, ότι δεν χρειάζονται οι γραμματικοί και συντακτικοί
κανόνες στη γλώσσα;
Να διαβάσετε το παρακάτω κείμενο και να συζητήσετε τη διαπίστωση του Αριστοτέλη ότι
«ο ανθρώπινος λόγος αποτελεί την πιο μεγάλη απόδειξη για την κοινωνική φύση του ανθρώπου».
Είναι, νομίζω, φανερό γιατί ο άνθρωπος είναι πολιτικόν ζώον περισσότερο απ’ ό,τι
οι μέλισσες ή τα άλλα αγελαία ζώα: Όπως έχουμε ήδη πει πολλές φορές, η φύση
δεν κάνει τίποτε δίχως λόγο και χωρίς αιτία. Ας προσέξουμε ύστερ’ απ’ αυτό ότι ο
άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που είναι εφοδιασμένο με την ικανότητα του λόγου. Η
απλή φωνή δεν εκφράζει, ως γνωστόν, παρά μόνο τη λύπη και την ευχαρίστηση· γι’
αυτό και υπάρχει σε όλα τα ζώα· η φύση τούς έδωσε, πράγματι, όλη κι όλη αυτή την
ικανότητα, να αντιλαμβάνονται το δυσάρεστο και το ευχάριστο και αυτά να τα κάνουν
φανερά το ένα στο άλλο· του λόγου, όμως, ο προορισμός είναι να κάνει φανερό τι είναι
ωφέλιμο και τι βλαβερό και, άρα, τι είναι δίκαιο και τι άδικο· αυτό είναι, πράγματι, που
ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα άλλα ζώα: μονάχα αυτός αντιλαμβάνεται το καλό και
το κακό, το δίκαιο και το άδικο και όλα τα άλλα παρόμοια πράγματα -και, φυσικά, η
συμμετοχή σε όλα αυτά είναι που κάνει την οικογένεια και την πόλη.
[Αριστοτέλης, Πολιτικά]
2. Η πολυμορφία της
Όπως η ζωή μας και οι ανάγκες μας, έτσι και η γλώσσα μας...
Η γλώσσα είναι δημιούργημα της κοινωνικής ζωής. Η ίδια, όμως, η κοινωνική ζωή είναι
πολύμορφη (έχει πολλές μορφές, πτυχές), άρα και η γλώσσα είναι πολύμορφη. Υποδυόμαστε
ρόλους καθημερινά. Προσπαθούμε να πετύχουμε ποικίλους στόχους. Μιλάμε διαφορετικά σε
διαφορετικούς ανθρώπους . Έτσι, χρησιμοποιούμε κάθε φορά, ανάλογα με την περίσταση, την
κατάλληληγλωσσικήμορφή, γιαναυπηρετήσουμετιςποικίλεςαπαιτήσειςκαι ναανταποκριθούμε
στις ποικίλες ανάγκες της καθημερινής μας ζωής. Η γλώσσα μας, λοιπόν, αλλάζει μορφές σαν τον
μυθικό θεό της θάλασσας, τον Πρωτέα, που μεταμορφωνόταν άλλοτε σε νερό, άλλοτε σε θηρίο,
άλλοτε σε φωτιά. Η γλώσσα είναι πρωτεϊκή.