Page 36 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_A' Λυκείου

36
Ι Ι Ι . ΔΗΜΙΟΥΡΓ ΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Οι λειτουργίες της γλώσσας: αναφορική και ποιητική λειτουργία
Η γλώσσα είναι ενέργεια. Το εργαστήρι της γλώσσας
Ο λόγος είναι το οικονομικότερο σύστημα συμβολισμού και επικοινωνίας. Σε
αντίθεση με άλλα αναπαραστατικά συστήματα, δεν απαιτεί καμιά μυϊκή προσπάθεια,
δεν χρειάζεται μετακίνηση του σώματος, δεν επιβάλλει επίμοχθους (κοπιαστικούς)
χειρισμούς. Ας φανταστούμε την εργασία και τον αδιανόητο μόχθο που θα απαιτούσε
για να αναπαρασταθεί (παρουσιαστεί) οπτικά μια «δημιουργία του κόσμου», αν ήταν
δυνατό να την παρουσιάσει κανείς με ζωγραφικές ή γλυπτές ή άλλες παραστάσεις.
Για να δούμε ύστερα τι συμβαίνει με την ίδια ιστορία, όταν υλοποιείται με τη διήγηση.
Καμιά­δύναμη­δεν­θα­φτάσει­ποτέ­αυτή­του­λόγου,­που­δημιουργεί­τόσα­πολλά­με­
τόσο­λίγο.
[Emil Benveniste]
Συνεπώς, η γλώσσα με τις λέξεις και τους κανόνες/νόμους της αποτελεί ένα κανονικό και
ενεργό εργαστήριο που παράγει λόγο, μοιάζει με έναν αργαλειό που υφαίνει λόγο. Και όπως
συμβαίνει σε ένα εργαστήριο έτσι κι εδώ, όσο πιο πιστά τηρούνται οι κανονισμοί, τόσο πιο
ομαλή είναι η λειτουργία του και πιο πλούσια η παραγωγή του. Έτσι, πολλοί λένε ότι η γλώσσα
είναι ενέργεια. Αυτό σημαίνει ότι οι δυνάμεις της γλώσσας για έκφραση είναι ανεξάντλητες.
Ο μαθηματικός, με ένα πεπερασμένο σύστημα ψηφίων (από 0-9) και με τους κανόνες
που το διέπουν, είναι σε θέση να δημιουργήσει άπειρους αριθμούς και αριθμητικές πράξεις.
Συζητήστε, αν συμβαίνει το ίδιο και με τη γλώσσα. Αν, δηλαδή, ο κάθε χρήστης της γλώσσας
είναι σε θέση, με τα είκοσι πέντε φωνήματά της και με τους μορφοσυντακτικούς της κανόνες, να
παράγει άπειρο πλήθος λέξεων, φράσεων και κειμένων. Συζητήστε για τη δημιουργική ικανότητα
του ανθρώπου να παράγει και να κατανοεί άπειρο πλήθος γραμματικώς ορθών προτάσεων, που
ποτέ στη ζωή του δεν έχει χρησιμοποιήσει ή δεν έχει ακούσει.
Συμφωνείτε με την άποψη ότι μια πρόταση είναι δυνατόν να μεγαλώνει διαρκώς/επ’ άπειρον
με την προσθήκη νέων γλωσσικών στοιχείων; Ποιες δυνατότητες έχει λ.χ. η πρόταση: «Ο ήλιος
ανατέλλει» να αυξάνεται επ’ άπειρον ή ποιοι παράγοντες μπορούν να την περιορίσουν;