Page 37 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_A' Λυκείου

37
Η­ γλώσσα­ δεν­ αποτελεί­ απλώς­ ένα­ μέσον­ επικοινωνίας,­ είναι­ και­ φορέας­ ηθικών­
αξιών­και­εργαλείο­μαγείας.
[Οδ. Ελύτης]
Τη γλώσσα τη χρησιμοποιούμε με δύο τρόπους: τον ένα που αφορά το λογικό μας και
τον άλλο που αφορά τις συγκινήσεις μας.
[Γ. Σεφέρης].
Είπαμε παραπάνω ότι η γλώσσα μοιάζει με ένα εργαστήριο που έχει τους δικούς του
κανονισμούς και νόμους. Κάποτε, όμως, στη λογοτεχνία και μάλιστα στην ποίηση δημιουργείται
η εντύπωση ότι παραβαίνονται οι κανονισμοί. Οι ποιητές, δηλαδή, για να εκφραστούν, πλάθουν
μια δική τους γλώσσα. Μια γλώσσα που κυβερνιέται από δικούς της νόμους. Η γλώσσα λειτουργεί,
λοιπόν, με πολλούς τρόπους, για να καλύψει τις πολλές ανάγκες του ανθρώπου. Δείχνει κι αυτό
τη δύναμή της.
Στην πρώτη περίπτωση, κατά την οποία ακολουθούνται οι κανονισμοί/νόμοι, οι γλωσσολόγοι
μιλούν για αναφορική λειτουργία της γλώσσας. Αντίθετα, στη δεύτερη περίπτωση, κατά την
οποία παραβιάζονται οι κανονισμοί/νόμοι, οι γλωσσολόγοι μιλούν για ποιητική λειτουργία της
γλώσσας.
Αναφορική λειτουργία / κυριολεκτική χρήση / δήλωση
Η αναφορική λειτουργία της γλώσσας ταυτίζεται με την κυριολεκτική χρήση της γλώσσας.
Οι λέξεις, δηλαδή, χρησιμοποιούνται μέσα στον λόγο με τρόπο τέτοιον, ώστε να αποδίδουν
επακριβώς τησυγκεκριμένησημασία και τοπεριεχόμενοτης έννοιαςπου δηλώνουν (κυριολεκτική
σημασία). Υπάρχει, λοιπόν, μια άμεση και καθαρή σχέση ανάμεσα στη σημασία μιας λέξης και
σ’ αυτό που δηλώνει (δήλωση) και η σχέση αυτή γίνεται αντιληπτή από τη λογική του δέκτη
(π.χ. «Ξαφνικά ο ουρανός συννέφιασε». «Η Πούλια αποτελείται από εφτά αστέρια»). Η γλώσσα
λειτουργεί με λογικό τρόπο.
Ειδικότερα:
• Ο πομπός απευθύνεται στη λογική-βιωματική λειτουργία του δέκτη.
• Ενδιαφέρει το περιεχόμενο του μηνύματος και σκοπός είναι η πληροφόρηση.
• Κυριαρχούν η οριστική έγκλιση και οι προτάσεις κρίσεως.
• Συνήθως λείπουν τα καλολογικά στοιχεία και οι διάφοροι εκφραστικοί τρόποι.