Page 69 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_A' Λυκείου

69
σωρό λανθάνοντα μηνύματα: π.χ. όταν εκφωνείται σε κάποια συγκέντρωση ή συζήτηση φίλων
που τραβάει σε μάκρος, ο πομπός, ως μέλος της παρέας ή οικοδεσπότης, μπορεί να θέλει να
υπενθυμίσει ευγενικά στους καλεσμένους του ή ακόμη με έμμεσο τρόπο να τους προτρέψει ότι
πρέπει να αναχωρήσουν. Θα μπορούσε να είχε πει: «Είναι ώρα να φύγετε» ή «Πρέπει να φύγετε».
Μπορεί, επίσης, να σημαίνει «Κουράστηκα» ή «Θέλω να κοιμηθώ». Σε αυτήν την περίπτωση, η
πρόταση, με βάση το συντακτικό, χαρακτηρίζεται ως πρόταση επιθυμίας .
Να σημειώσετε το φανερό και λανθάνον μήνυμα της Α στήλης, αφού φανταστείτε
ανάλογη επικοινωνιακή περίσταση.
[Για την επικοινωνιακή περίσταση μπορείτε να ξαναδείτε το Κεφάλαιο Πρώτο. ΙΙ. Οι ποικιλίες της γλώσσας. 2. Κοινωνικές
γλωσσικές ποικιλίες. Γλώσσα και κοινωνικό και υφολογικό επίπεδο (γλώσσα και περίσταση επικοινωνίας), σσ. 30-31].
Α. Φράσεις Β. Φανερό νόημα Γ. Λανθάνον μήνυμα
α. Να τα πούμε κάποια άλλη στιγμή;
β. Η ώρα είναι οκτώ.
γ. Κοιμάσαι;
δ. Κλείσε την πόρτα – παράθυρο.
ε. Προσπαθεί, βέβαια, να
ανταποκριθεί στα μαθήματά του
στο σχολείο.
στ) Τελεστικός λόγος (προφορικός και γραπτός)
Στον προφορικό λόγο, καθώς εκφωνούμε ορισμένες λέξεις (κυρίως ρήματα) ή φράσεις,
πραγματοποιούμε ταυτόχρονα και μία πράξη, π.χ. με τη φράση «Ορκίζομαι να πω την αλήθεια»,
δίνουμε όρκο στο δικαστήριο. «Σου υπόσχομαι ότι θα έρθω στη γιορτή σου». Η πράξη αυτή,
που συντελείται μέσω του λόγου, ονομάζεται λεκτική πράξη. Σε ορισμένες περιπτώσεις,
για να εκτελεστεί μια λεκτική πράξη, πρέπει το πρόσωπο που την εκτελεί να είναι αρμόδιο /
εξουσιοδοτημένο να την εκτελέσει, π.χ. η δήλωση του διευθυντή του σχολείου «Αποβάλλεσαι
για δύο μέρες» επιτελεί πράξη (αποβολή του μαθητή). Αν τη φράση αυτή την πει ο επιστάτης του