Page 66 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_A' Λυκείου

66
Χρήσιμη πληροφορία: Πολλές φορές είναι δύσκολο να διακρίνουμε τα όρια ανάμεσα στον
προφορικό και γραπτό λόγο. Για παράδειγμα, περιπτώσεις της καθημερινής μας ζωής που το
γραπτό κείμενο έχει στοιχεία προφορικού λόγου είναι: τα πρόχειρα σημειώματα, τα μηνύματα
στα κινητά τηλέφωνα, τα κόμικς, τα ημερολόγια, τα συνθήματα ή ακόμη η επιστολή σε φιλικό
πρόσωπο. Μπορεί, όμως, να συμβαίνει και το αντίστροφο, δηλαδή προφορικά κείμενα με
χαρακτηριστικά γραπτού λόγου (ομιλία σε ακροατήριο).
Άλλοτεπάλι συναντάμεπεριπτώσεις με μεικτάχαρακτηριστικά:Μια ιστοσελίδα (γραπτόκείμενο)
μπορεί να έχει και στοιχεία γραπτού λόγου (οργάνωση σε παραγράφους, πιο φροντισμένο
λόγο) και στοιχεία προφορικού λόγου (οικείο, φιλικό ύφος). Παράδοση μαθήματος (προφορικό
κείμενο) έχει στοιχεία και προφορικού λόγου (εξωγλωσσικά, παραγλωσσικά στοιχεία) και στοιχεία
γραπτού λόγου (προσχεδιασμένος λόγος). [Βλέπε αμέσως παρακάτω: γ) Απροσχεδίαστος και προσχεδιασμένος
λόγος. Ένα μεικτό είδος λόγου ανάμεσα στον προφορικό και στον γραπτό λόγο].
Συμπέρασμα: Τα χαρακτηριστικά που έχει ο λόγος μας κάθε φορά επηρεάζονται από: α) τους
παράγοντες επικοινωνίας (πομπός, δέκτης), β) τις συνθήκες επικοινωνίας (περίσταση, σκοπός)
και γ) τον δίαυλο επικοινωνίας (το τεχνητό μέσο επικοινωνίας).
γ) Απροσχεδίαστος και προσχεδιασμένος λόγος.
Ένα μεικτό είδος λόγου ανάμεσα στον προφορικό και στον γραπτό λόγο
Απροσχεδίαστος λόγος είναι αυτός που είναι αυθόρμητος, αφρόντιστος. Είναι, δηλαδή, ο
προφορικός λόγος που γίνεται, χωρίς καμία προετοιμασία και οργάνωση, έτσι όπως προκύπτει
στη συγκεκριμένη στιγμή και περίσταση. Υπάρχει, όμως, και ο προσχεδιασμένος προφορικός
λόγος (π.χ. μια διάλεξη, ένας πολιτικός λόγος), ο οποίος σχεδιάζεται, πριν εκφωνηθεί, όπως ο
γραπτός λόγος (σύνταξη, διατύπωση, λεξιλόγιο). Πρόκειται για ένα μεικτό είδος λόγου ανάμεσα
στον προφορικό και γραπτό λόγο.
Τα χαρακτηριστικά ενός προσχεδιασμένου προφορικού (μεικτού) λόγου είναι τα εξής:
Ο ομιλητής:
– δίνει, συνήθως, από την αρχή ένα διάγραμμα των όσων πρόκειται να ακουστούν (τα μέρη, τη
δομή, την πορεία του λόγου κ.λπ.).
– κάνει συχνά ανακεφαλαιώσεις, επαναλαμβάνει και τονίζει τα κύρια σημεία.
– χρησιμοποιεί -όταν χρειάζεται- εποπτικά μέσα.
– φροντίζει να έχει ο λόγος του κάτι από την αμεσότητα του προφορικού λόγου (να μην είναι
ούτε ιδιαίτερα πολύπλοκος ούτε δυσνόητος).
– ενδιαφέρεται, γενικώς, να ακούγεται από το ακροατήριό του, χωρίς προβλήματα, γιατί στόχος
του είναι να ακουστεί και όχι να διαβαστεί ο λόγος του από το κοινό-δέκτη.