Page 78 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_A' Λυκείου

78
β) Ο θεατρικός διάλογος
Αν συγκρίνετε έναν διάλογο στα αφηγηματικά λογοτεχνικά κείμενα και έναν στα θεατρικά
κείμενα, θα διαπιστώσετε ότι δεν είναι ίδιος.
Στα αφηγηματικά κείμενα οι διάλογοι (τα λόγια και τα στοιχεία της ομιλίας, παραγλωσσικά και
εξωγλωσσικά, που τα συνοδεύουν) πρέπει να αναπαρασταθούν με τον γραπτό λόγο, για να τους
διαβάσει ο αναγνώστης. Έτσι, ο συγγραφέας είναι υποχρεωμένος να προσδιορίζει τα πρόσωπα,
να τα σχολιάζει, να αναφέρει τα στοιχεία της ομιλίας τους, ενώ την αλλαγή των προσώπων την
δηλώνει με τις παύλες.
Από την άλλη μεριά, το θεατρικό κείμενο δίνει βέβαια ορισμένες βασικές πληροφορίες σε όποιον
το διαβάσει, αλλά κύριος προορισμός του είναι να παιχθεί, οπότε τα στοιχεία της ομιλίας γίνονται
άμεσα αντιληπτά από τον θεατή (τα βλέπει), καθώς αναπαράγονται από τους ηθοποιούς. Στο
θεατρικό κείμενο τα πρόσωπα αναγράφονται στο αριστερό μέρος της σελίδας, ακριβώς πριν από
τα λόγια των ηθοποιών.
Αν παρατηρήσετε, τώρα, τα παραγλωσσικά και εξωγλωσσικά φαινόμενα στο αφηγηματικό
κείμενο και στο θεατρικό κείμενο, θα διαπιστώσετε ότι:
Οδιάλογος στααφηγηματικά κείμενασυνοδεύεται από λεπτομερήπεριγραφή των εξωγλωσσικών
και παραγλωσσικών φαινομένων, για να μπορεί ο αναγνώστης να ανασυνθέτει στο μυαλό του τη
σκηνή, όπως περίπου τη φαντάστηκε ο λογοτέχνης. Να μπορεί να αναπαριστά σωστά το ύψος
και τον τόνο της φωνής, την έκφραση, τις κινήσεις κ.ά. Μόνον έτσι ο διάλογος θα έχει ζωντάνια
και αμεσότητα.
Στους θεατρικούς, όμως, διαλόγους κάτι τέτοιο είναι περιττό, αφού ο θεατής βλέπει να
διαδραματίζεται (παίζεται) ο διάλογος μπροστά του και έτσι δεν χρειάζεται να φανταστεί την
ιστορία. Τα παραγλωσσικά και εξωγλωσσικά στοιχεία θα τα ζωντανέψει πάνω στη σκηνή ο
ηθοποιός, ακολουθώντας τις σχετικές οδηγίες του σκηνοθέτη. Οι οδηγίες αυτές, βέβαια, είναι
πάντα διαφορετικές, ανάλογα με την εκάστοτε «σκηνοθετική άποψη» και, επομένως, θα είναι και
διαφορετικός ο τρόπος με τον οποίο αποδίδονται στη σκηνή τα εξωγλωσσικά και παραγλωσσικά
στοιχεία.
Να διαβάσετε πάλι τα παραπάνω αποσπάσματα από το «Ταξίδι με τον Έσπερο» του
Άγγελου Τερζάκη (σ. 75) και «Η μπογάτσα» του Άγγελου Βλάχου (σ. 76). Να προσέξετε με ποιο
τρόπο ο συγγραφέας αποδίδει τον διάλογο και τα εξωγλωσσικά και παραγλωσσικά στοιχεία στο
αφηγηματικό κείμενο. Τι εξυπηρετούν τα σημεία της στίξης;