Page 30 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_Γ' Λυκείου

30
Συλλογισμός με αίτιο – αποτέλεσμα. Εδώ εξετάζουμε τα εξής:
α) αν η αιτιώδης σχέση είναι λογική και όχι απλώς χρονολογική ανάμεσα στο αίτιο και το
αποτέλεσμα, τότε το συμπέρασμα είναι βέβαιο. Άρα, η επαγωγή είναι τέλεια.
Για παράδειγμα:
Το περίμενα ότι κάτι κακό θα μου συνέβαινε σήμερα.
Το βράδυ είδα στο όνειρό μου φίδια.
Αξιολόγηση: Εδώ η επαγωγή είναι ατελής, καθόσον ένα γεγονός, που απλώς προηγείται χρονικά
από ένα άλλο, προβάλλεται ως η αιτία του.
β) αν γίνεται υπεραπλούστευση της σχέσης αιτίου - αποτελέσματος, μήπως, δηλαδή, μια
ειδικότερη/μερικότερη αιτία παρουσιάζεται ως κύρια και μοναδική, τότε το συμπέρασμα
είναι επισφαλές. Άρα, η επαγωγή είναι ατελής.
Για παράδειγμα:
Όλα τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας οφείλονται αποκλειστικά στη χαμηλή
παραγωγικότητα της εργασίας.
Αξιολόγηση: Εδώ η επαγωγή είναι ατελής, γιατί μια ειδικότερη αιτία (η χαμηλή παραγωγικότητα
της εργασίας) παρουσιάζεται ως η κύρια και μοναδική αιτία όλων των προβλημάτων της ελληνικής
οικονομίας. Έχουμε, δηλαδή, υπεραπλούστευση της σχέσης αιτίου-αποτελέσματος.
γ) αν η αιτία είναι αναγκαία ή επαρκής (Αναγκαία λέγεται, όταν το αποτέλεσμα δεν προκύπτει
χωρίς αυτή. Επαρκής λέγεται, όταν αρκεί μόνο αυτή, για να προκληθεί το αποτέλεσμα), τότε
η σχέση αιτίου - αποτελέσματος μπορεί να πάρει την εξής μορφή:
• η αιτία είναι ταυτόχρονα αναγκαία και επαρκής (ικανή).
Για παράδειγμα: Για να δει ένας υγιής άνθρωπος, πρέπει να ανοίξει τα μάτια του.
Αξιολόγηση: Εδώ η επαγωγή είναι τέλεια, γιατί η αιτία (το άνοιγμα των ματιών υγιούς ανθρώπου)
είναι αναγκαία και επαρκής, για να προκληθεί το αποτέλεσμα (η όραση).
• η αιτία είναι αναγκαία, αλλά δεν είναι επαρκής.
Για παράδειγμα: Κάνει κρύο, άρα θα χιονίσει.
Αξιολόγηση: Εδώ η επαγωγή είναι ατελής, γιατί η αιτία (το κρύο) είναι αναγκαία προϋπόθεση για
το αποτέλεσμα (θα χιονίσει), αλλά δεν είναι επαρκής.
• η αιτία είναι επαρκής, αλλά δεν είναι αναγκαία.