Page 29 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_Γ' Λυκείου

29
Καθώς, όμως, ο αριθμός των προσωπικών μας διαπιστώσεων μπορεί να μην είναι επαρκής ή
να μην λαμβάνει υπόψη του το σύνολο των παραμέτρων που συμβάλλουν στη διαμόρφωση
ενός αποτελέσματος, το συμπέρασμα που εξάγεται, μέσω των επαγωγικών συλλογισμών, είναι
πάντοτε σχετικό, έχει, δηλαδή, πιθανολογικό χαρακτήρα. Αυτό συμβαίνει, γιατί οδηγούμαστε στο
συμπέρασμα με λογικό άλμα, αφού θεωρούμε ότι αυτό που ισχύει για κάποιο μέρος, θα ισχύει
και για το σύνολο, δηλαδή και για τα υπόλοιπα μέρη του συνόλου. Μάλιστα, αν ο φορέας/πομπός
του συλλογισμού έχει συναίσθηση της μερικότητας της εμπειρίας του, οφείλει να εισαγάγει το
συμπέρασμά του με το «πιθανόν», το «ίσως», το «όπως δείχνουν τα πράγματα / η εμπειρία μου»
ή ό,τι άλλο συναφές. Σε αυτήν την περίπτωση, μιλάμε για ατελή επαγωγή.
Όταν, όμως, η επαγωγή βασίζεται σε επαρκή παραδείγματα και πλήρη στοιχεία, όταν, δηλαδή,
απαριθμούνται όλες οι δυνατές περιπτώσεις, τότε το συμπέρασμα είναι βέβαιο και ασφαλές. Σε
αυτήν την περίπτωση, μιλάμε για τέλεια επαγωγή . Τέλειες επαγωγές έχουμε κατά κανόνα στην
επιστήμη, η οποία εξάγει τα πορίσματά της μέσα από εκτεταμένες έρευνες πάνω σε πληθώρα
περιπτώσεων, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις πιθανές παραμέτρους. Είναι δυνατόν και στην
καθημερινή μας πρακτική να έχουμε τέλεια επαγωγή, όταν προσπαθούμε να επιβεβαιώσουμε ή
να διαψεύσουμε κάποιον ήδη υπαρκτό κανόνα, μέσω δικών μας εμπειρικών διαπιστώσεων, που
μας επιτρέπουν (ή όχι) να δεχτούμε την αρχική θέση. Είναι, δηλαδή, σαν να διενεργούμε ξανά
μόνοι μας μια πρόχειρη έρευνα επί του ζητήματος, οδηγούμενοι (ή όχι) στο ίδιο αποτέλεσμα.
Συνοψίζοντας, όταν αξιολογούμε έναν επαγωγικό συλλογισμό, πρέπει να εξετάζουμε, αν
έχουμε τέλεια (βέβαιο συμπέρασμα) ή ατελή επαγωγή (ατελές / πιθανό / όχι απόλυτα βέβαιο
συμπέρασμα). Η ατελής επαγωγή μπορεί να είναι παραλογισμός.
Είδη/μορφές επαγωγικού συλλογισμού
Τρία είναι τα είδη/μορφές του επαγωγικού συλλογισμού: Γενίκευση, Αίτιο-αποτέλεσμα,
Αναλογία . Προκειμένου να αξιολογήσουμε το καθένα από αυτά, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας
τα εξής:
Συλλογισμός με γενίκευση. Στην περίπτωση αυτή, ελέγχουμε αν η γενίκευσηστηρίζεται σε επαρκή
στοιχεία, είναι επιτρεπτή και έγκυρη. Άρα, η επαγωγή είναι τέλεια. Αν συμβαίνει η γενίκευση να
είναι επισφαλής, αυθαίρετη, παρακινδυνευμένη και βεβιασμένη, η επαγωγή είναι ατελής.
Για παράδειγμα:
Ο Γιάννης είναι πολύ ευγενικός.
Ο Γιάννης είναι Έλληνας. Άρα, όλοι οι Έλληνες είναι πολύ ευγενικοί.
Αξιολόγηση: Εδώ η επαγωγή είναι ατελής, γιατί η γενίκευση είναι βεβιασμένη και αυθαίρετη,
οπότε μας οδηγεί με λογικό άλμα σε συμπέρασμα μη ασφαλές.