Page 26 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_Γ' Λυκείου

26
από όσα ο άνθρωπος μπορεί να σκεφθεί και να δημιουργήσει -αν πρόκειται να καταστεί
βιώσιμο- δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ερήμην της κοινωνίας. Αλλάζουν οι κοινωνικές
συνθήκες; Αλλάζουν, επίσης, οι ιδέες, οι πεποιθήσεις, οι μορφές της τέχνης, οι επιστημονικές
αντιλήψεις και ούτω καθεξής.
[Εξετάσεις Γ΄ Λυκείου, Μάιος 2003]
3. Θεσμοί που δοκιμάστηκαν στο παρελθόν επί αιώνες, που καθιερώθηκαν με αίμα πολύ,
έχουν πια διαβρωθεί. Η οικογένεια, που ήταν η ζεστή φωλιά, όπου πλάθονταν κι οπλιζόταν
ο άνθρωπος, κάθε μέρα γίνεται και πιο σκιώδης. Ο τρόπος ζωής που είχε το παρελθόν
κληροδοτήσει από γενιά σε γενιά -τιμιότητα, ντροπή, αξιοπρέπεια και κοινωνική συνεργασία-
κινδυνεύει και αναιρείται καθημερινά από την πρακτική της εποχής μας. Το παρελθόν, ως
αυθεντία, ως πηγή κανόνων βίου, υποφέρει από δεινή αμφισβήτηση.
[Εξετάσεις Γ΄ Λυκείου, Ιούνιος 2004]
4. Η Ελευθερία, καθώς αισθάνεται πως βρίσκεται αδιάκοπα σε κίνδυνο, είναι γρηγορούσα
(βρίσκεται σε εγρήγορση, αγρυπνεί). Δεν επαναπαύεται σ’ όσα απόκτησε. Δεν εθελοτυφλεί
μπροστά στις δυνάμεις που την απειλούν. Δεν βυθίζεται στη βλάσφημη απόλαυση των
αγαθών. Ανησυχεί, διαλογίζεται, προβληματίζεται. Κρατεί πάντα γυμνό και πάντα όρθιο το
τρομερό της σπαθί, γιατί, αν το σπαθί χαμηλώσει, αν δισταγμός ή ατολμία την κυριέψουν, η
Ελευθερία θα ’χει χαθεί.
[Εξετάσεις Γ΄ Λυκείου, Ιούνιος 2007]
3. Αξιολόγηση επιχειρήματος/συλλογισμού: Εγκυρότητα, αλήθεια και
ορθότητα
Όταν αξιολογούμε ένα επιχείρημα ή συλλογισμό, μας ενδιαφέρουν κατ’ αρχήν δύο
πράγματα: η εγκυρότητα και η αλήθειά του.
Η εγκυρότητα ενός επιχειρήματος/συλλογισμού εξαρτάται από τη λογική συνοχή (συνάφεια)
που παρουσιάζουν μεταξύ τους οι προκείμενες και το συμπέρασμα. Όταν προσπαθούμε να
διαπιστώσουμε την εγκυρότητα, μας ενδιαφέρει αυστηρά ο λογικός μηχανισμός: αν, δηλαδή,
τα επιμέρους λογικά βήματα των προκείμενων συνδέονται το ένα με το άλλο οργανικά, και αν
όλα μαζί οδηγούν κατά τρόπο αναγκαστικό και αναπόφευκτο στο τελικό συμπέρασμα. Με απλά
λόγια, ένας συλλογισμός/επιχείρημα θεωρείται έγκυρος, ανάλογα με τη μορφή του. Αν, δηλαδή,
οι προκείμενες οδηγούν με λογική αναγκαιότητα σ’ ένα βέβαιο συμπέρασμα.
Η αλήθεια ενός επιχειρήματος/συλλογισμού εξαρτάται από τον βαθμό ανταπόκρισης των
θέσεων ή των διαπιστώσεων της κάθε προκείμενης και του τελικού συμπεράσματος με την
πραγματικότητα. Με απλά λόγια, ένας συλλογισμός/επιχείρημα είναι αληθής, ανάλογα με
το περιεχόμενό του. Αν, δηλαδή, υπάρχει νοηματική σχέση ανάμεσα στις προκείμενες και το
συμπέρασμα ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.