Page 16 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_Γ' Λυκείου

16
(ερμηνεία/εξήγηση φαινομένου, ανάλυση έννοιας, μετάδοση πληροφορίας, περιγραφή
αντικειμένου, αφήγηση συμβάντος) μπορεί είτε να διαφαίνεται αχνά είτε να υπολανθάνει σε
κάποιο έμμεσο σχόλιο ή στον τρόπο προσέγγισης ενός φαινομένου/γεγονότος.
Συνεπώς, η τέχνη της πειθούς είναι μια ικανότητα που προσδίδει στον κάτοχό της δύναμη να
επηρεάζει, να επιβάλλει και να προωθεί τις επιδιώξεις του. Από την άλλη, μπορεί να μετατραπεί
σε μια επικίνδυνη δύναμη παραπλάνησης, σε μονόπλευρη ανάπτυξη ενός θέματος, σε σκόπιμη
και μεθοδευμένηπροσπάθεια, με τη χρήσηθεμιτών και συνηθέστερααθέμιτων μέσων (σοφιστικά
και παραπλανητικά επιχειρήματα, ανεξακρίβωτα στοιχεία, τεχνάσματα με συναισθηματικό ή
ηθικό φορτίο), με σκοπό να χειραγωγήσει τις πεποιθήσεις και τις στάσεις των ανθρώπων. Τότε η
πειθώ κλίνει προς την προπαγάνδα. Πρέπει να σημειωθεί ότι η απόλυτη διάκριση μεταξύ πειθούς
και προπαγάνδας δεν είναι εύκολο πάντοτε να γίνει, αφού και οι δύο αυτές μορφές επικοινωνίας
(στρατηγικές πειθούς) χρησιμοποιούν σχεδόν τα ίδια μέσα, προκειμένου να πετύχουν τον στόχο
τους.
Από την πλευρά του, λοιπόν, ο δέκτης (συνομιλητής ή αναγνώστης) οφείλει κάθε φορά να
ανιχνεύει την οπτική γωνία και τον σκοπό του μηνύματος του πομπού. Μάλιστα, στην περίπτωση
της πειθούς, υποχρεούται να ελέγχει την αξία, το κύρος και την ορθότητα των θέσεων του
πομπού. Άρα, σκόπιμο είναι να έχει υπόψη του και να αποκρυπτογραφεί τους τρόπους και τα
μέσα πειθούς, που χρησιμοποιεί ο πομπός, για να πείσει. Να είναι, δηλαδή, σε θέση να κρίνει
και να διακρίνει, να «διαβάζει» πίσω από τους τρόπους και τα μέσα πειθούς, «για να μην είναι
δούλος», σύμφωνα με τα λόγια του Ροντάρι.
Τρόποι (είδη/στρατηγικές/μέθοδοι) πειθούς:
• Επίκληση στη λογική (επιστρατεύεται η λογική του δέκτη).
• Επίκληση στο συναίσθημα (προκαλούνται συναισθήματα στον δέκτη).
• Επίκληση στο ήθος του πομπού (ο πομπός/ομιλητής επικαλείται το ήθος του).
• Επίκληση στο ήθος του δέκτη (γίνεται αναφορά στο ήθος του δέκτη /ακροατή/ αναγνώστη).
• Επίκληση στην αυθεντία (παρατίθεται η θέση μια αυθεντίας).
• Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου (στιγματίζεται το ήθος του αντιπάλου).
Στη συνέχεια, θα γίνει διάκριση ανάμεσα στους τρόπους (είδη/στρατηγικές/μέθοδοι) και τα
μέσα (εργαλεία) πειθούς.