Page 24 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_Γ' Λυκείου

24
Το ουσιαστικό «σπίτι» δεν είναι ούτε αρσενικού ούτε θηλυκού γένους.
Άρα, το ουσιαστικό «σπίτι» είναι ουδετέρου γένους.
Κατηγορικός είναι ο συλλογισμός του οποίου οι προκείμενες είναι κατηγορικές προτάσεις,
δηλαδή περιέχουν κατηγόρημα (συνδετικό ρήμα + κατηγορούμενο ή ρήμα + αντικείμενο).
π.χ. Οι άνθρωποι είναι θνητοί.
Ο Σωκράτης είναι άνθρωπος.
Άρα, ο Σωκράτης είναι θνητός.
π.χ. Όλοι οι έμβιοι οργανισμοί χρειάζονται οξυγόνο.
Οι πέτρες δεν χρειάζονται οξυγόνο.
Άρα, οι πέτρες δεν είναι έμβιοι οργανισμοί.
Συλλογισμοί της λογικής – Συλλογιστικά επιχειρήματα των κειμένων
Ενώ είναι εύκολο να διακρίνουμε τη συλλογιστική πορεία ενός επιχειρήματος, όταν μας
δίνεται στην τυπική, σχηματική του μορφή (δηλαδή προκείμενες και συμπέρασμα), είναι αρκετά
δύσκολο να διακρίνουμε με ακρίβεια τη δομή του μέσα στο κείμενο.
Αυτό συμβαίνει, επειδή οι συλλογισμοί της λογικής έχουν μορφή καθαρά τυπική, στεγνή,
σύντομη και περιέχουν μόνο προτάσεις-κρίσεις. Οι συλλογισμοί στο κείμενο (ή τα συλλογιστικά
επιχειρήματα των κειμένων), όμως, δεν εμφανίζονται ποτέ στην καθαρή, κωδικοποιημένη τους
μορφή. Βρίσκονται πάντα ενταγμένοι σε ένα ευρύτερο σύμπλεγμα σκέψεων, συναισθηματικών
αποτυπώσεων, περιγραφών, χαρακτηρισμών και κάθε είδους «πλατειασμών», από το οποίο
οφείλουν να απομονώνονται. Έχουν, δηλαδή, δομή, ανάπτυξη, πολυποίκιλη σύνταξη και πιο
πολύπλοκη διατύπωση. Πολλές φορές, μάλιστα, η σειρά έκθεσης των επιχειρημάτων μπορεί
να είναι αποδιοργανωμένη: το τελικό συμπέρασμα ενδέχεται να παρατίθεται πρώτο (ή κάπου
στη μέση) και οι προκείμενες ανακατεμένες. Δύσκολα, λοιπόν, ξεχωρίζουν οι προκείμενες
που οδηγούν σε έναν τυπικό συλλογισμό. Προκειμένου, λοιπόν, να αποκαθιστούμε την τάξη,
οφείλουμε να εντοπίζουμε πρώτα απ’ όλα το τελικό συμπέρασμα.
Για παράδειγμα:
Η θανατική ποινή αποτελεί καθαρό παραλογισμό από τη σκοπιά του σωφρονισμού του
παραβάτη (συμπέρασμα), που επιδιώκεται πρωταρχικά με την άσκηση συγκρατητικής επίδρασης