Page 17 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_Γ' Λυκείου

17
I . ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓ ΙΚΗ
Όταν θέλουμε να ερμηνεύσουμε ένα γεγονός, να αιτιολογήσουμε μια απόφαση/πράξη, να
καταδείξουμε την αξία ενός αντικειμένου ή να αποδείξουμε και να θεμελιώσουμε την ορθότητα
μιας άποψης, κατά τρόπο ουδέτερο, αντικειμενικό και ακλόνητο, τότε απευθυνόμαστε στη σκέψη
και στην κριτική ικανότητα του δέκτη και χρησιμοποιούμε, ως τρόπο πειθούς, την επίκληση στη
λογική. Με την επίκληση στη λογική επιχειρείται, δηλαδή, να προβληματιστεί, να πεισθεί λογικά
ο δέκτης, ούτως ώστε να κινητοποιηθεί, να αναλάβει δράση, να αλλάξει τρόπο ζωής, να… (στόχος
του πομπού). Για να το πετύχει αυτό ο πομπός, χρησιμοποιεί ως «εργαλεία», ως μέσα πειθούς,
τα επιχειρήματα και τα τεκμήρια.
1. Επιχειρήματα και τεκμήρια
Επιχείρημα ονομάζεται ένα οργανωμένο σύνολο λογικών προτάσεων – κρίσεων
(προκείμενες), από τις οποίες προκύπτει ένα λογικό συμπέρασμα.
Συλλογισμός ονομάζεται η διαδικασία ή η μέθοδος με την οποία καταστρώνεται ένα επιχείρημα.
Ένας τυπικός ολοκληρωμένος συλλογισμός αποτελείται από τρία βασικά μέρη: τη μείζονα
προκείμενη, την ελάσσονα προκείμενη και το συμπέρασμα. Προκείμενες είναι οι προτάσεις
που προπορεύονται (προκείμενες > προ-κείνται) του συμπεράσματος, οδηγώντας σταδιακά
σε αυτό και μπορεί να είναι προτάσεις, κρίσεις, υποθέσεις, ερωτήματα (ρητορικό ερώτημα).
Συμπέρασμα είναι πρόταση / περίοδος στην οποία καταλήγουν οι προκείμενες. Είναι, δηλαδή,
το λογικό επακόλουθο των προκείμενων.
Έμμεσος συλλογισμός λέγεται ο συλλογισμός που αποτελείται από δύο (ή περισσότερες)
προκείμενες και ένα συμπέρασμα.
Για παράδειγμα:
Οι πλανήτες είναι ετερόφωτα σώματα = προκείμενη 1 (μείζων προκείμενη).
Η γη είναι πλανήτης = προκείμενη 2 (ελάσσων προκείμενη).
Άρα, η γη είναι ετερόφωτο σώμα = συμπέρασμα.