Page 163 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_A' Λυκείου

163
και είναι μέρος της γλωσσικής συνείδησης μιας κοινότητας. Η κοινωνική βάση της
γλώσσας των νέων είναι η «παρέα», το δίκτυο των συνομηλίκων. Κατά συνέπεια
δεν υπάρχει μια ενιαία γλώσσα των νέων, αλλά ένα σύνολο από επιμέρους τρόπους
ομιλίας με κοινές τάσεις διαμόρφωσης και κοινά γλωσσικά στοιχεία. Καθώς η
ελληνική έρευνα είναι ακόμη περιορισμένη, τα στοιχεία που ακολουθούν συνδυάζουν
ευρήματα από διάφορες γλώσσες.
•­ Χαρακτηριστικά­της­γλώσσας­των­νέων:
Το νεανικό λεξιλόγιο περιλαμβάνει τόσο εκφράσεις χωρίς αντίστοιχο στην κοινή
γλώσσα (π.χ. για τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα μιας νεανικής κουλτούρας) όσο και
εκφράσεις που δηλώνουν μια ιδιαίτερη στάση (οικειότητα, αξιολόγηση, ειρωνεία)
απέναντι σε ένα γνωστό αντικείμενο αναφοράς (π.χ. ο χαρακτηρισμός ‘η ώρα του
παιδιού’ για το μάθημα των αγγλικών). Ιδιαίτερα παραγωγικά σημασιολογικά πεδία
είναι οι κοινωνικές κατηγορίες (π.χ. φλώρος, τύπισσα), οι βιωματικές και κοινωνικές
εμπειρίες (π.χ. ξεσαλώνω ‘διασκεδάζω’), οι ψυχολογικές καταστάσεις (π.χ. τα πήρα
στο κρανίο ‘εκνευρίστηκα’), οι αξιολογικές (π.χ. αστέρι, σούπερ, τζάμι) και επιτατικές
εκφράσεις (ψιλο-, χοντρο-, καρα-, με τρέλα). […] Η νεανική επικοινωνία χρησιμοποιεί
πολυάριθμες στερεότυπες εκφράσεις για την οργάνωση του διαλόγου, όπως
χαιρετισμούς (έλα ρε, τσα γεια), προσφωνήσεις (ρε μεγάλε), εκφράσεις συμφωνίας
(Μέσα είσαι!), άρνησης (Ούτε με σφαίρες!), επιδοκιμασίας (Φοβερό! Έγραψε!), έναρξης
μιας αφήγησης (π.χ. Άκου φάση!).
Η δημιουργία και ανανέωση του νεανικού λεξιλογίου γίνεται με τέσσερις βασικούς
τρόπους: α) αλλαγή σημασίας (π.χ. κόκκαλο ‘μεθυσμένος’)· β) δανεισμός, κατά
κύριο λόγο από τα αγγλικά (π.χ. χάι ‘κεφάτος, φτιαγμένος’)· γ) επιλογές προτύπων
σχηματισμού λέξεων, π.χ. το επίθημα -άς για κατηγορίες της νεανικής κουλτούρας
με αγγλική βάση (γκραφιτάς, μεταλλάς, κ.ά.) και δ) τροποποίηση λέξεων, χωρίς
αλλαγή της βασικής τους σημασίας, είτε με επιθήματα (τσιγάρο > τσιγαριά) είτε με
σύντμηση (ματσωμένος > ματσό).
•­ Γιατί­οι­νέοι­αναπτύσσουν­δικούς­τους­τρόπους­έκφρασης;
Οι εξηγήσεις της βιβλιογραφίας συνδυάζουν τρεις παράγοντες. Κοινωνιολογικά,
κάθε ηλικία έχει ιδιαίτερα γλωσσικά χαρακτηριστικά που συναρτώνται με τυπικές
συνθήκες επικοινωνίας. Τα κοινωνικά δίκτυα των νέων είναι στενότερα από αυτά των
ενηλίκων, γεγονός που εντείνει την πίεση γλωσσικής συμμόρφωσης με την παρέα.
Ακόμη, οι συμβάσεις γλωσσικής ευγένειας και απόστασης που απαιτούνται στην
ενήλικη ζωή δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη πλήρως κατά την εφηβεία. Έτσι εξηγείται