Page 157 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_A' Λυκείου

157
της γλώσσας και του γλωσσικού θησαυρού από την εκδοχή της εικόνας στη σύγχρονη
ζωή. Η εικόνα μέσα στο σπίτι καθημερινά καταδικάζει σε σιωπή, σε αλαλία. «Μη
μιλάτε, μη σκέφτεστε, μόνο βλέπετε». Τηλεόραση, κινηματογράφος, διαφημίσεις, όλα
εικόνα, που φτάνει μάλιστα τώρα και μέσω δορυφόρων. Καλλιεργούν σύμβολα βουβά,
μεταβιβάζουν μηνύματα χωρίς καμιά δυνατότητα απάντησης, αντιλόγου, διαλόγου.
Ο άνθρωπος μεταβάλλεται σε παθητικό δέκτη αυτών των μηνυμάτων, σε θεατή των
όσων συμβαίνουν γύρω του, σε άλαλο ζώο.
Πέρα απ’ αυτά η χρησιμοθηρική αντίληψη της παιδείας και ο πολιτικός λαϊκισμός
έχουν αποπροσανατολίσει το λαό. Πολλοί δυστυχώς πιστεύουν, με μια καθόλου
ακίνδυνη αφέλεια, ότι η γλωσσική απλούστευση και απλοποίηση -μονοτονικό,
φωνητική γραφή- θα συντελέσει ώστε τα αγαθά της μόρφωσης να γίνουν ευκολότερα
κτήμα του λαού. Και να σκεφτεί κανείς πως οι λαοί, όπως οι Γερμανοί και οι Άγγλοι,
δεν επέτρεψαν καμιά τέτοια απλουστευτική διαδικασία εδώ και διακόσια χρόνια.
Κατατάσσονται μήπως οι λαοί αυτοί στους πνευματικά καθυστερημένους;
Η ελληνική γλώσσα περνά κρίση που οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Η
εισδοχή αρχικά πολλών ξενισμών στη γλώσσα μας συνιστά ένα φοβερό παράγοντα
αποδυνάμωσης και αλλοίωσής της. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει ν’ αποκλεισθεί εντελώς
κάθε ξενισμός. Ξένες όμως λέξεις που είχαν εισχωρήσει τον περασμένο αιώνα στη
γλώσσα μας αντικαταστάθηκαν, και πολύ επιτυχημένα μάλιστα, από ελληνικές και
έγιναν κτήμα του κοινού λεξιλογίου, κτήμα του λαού. Έτσι, το Παρλαμέντο έγινε
Βουλή, η πόστα ταχυδρομείο, το δοβλέτι κράτος.
Απ’ τη λόγια εξάλλου παράδοση και τον ανεξάντλητο θησαυρό της αρχαίας
αντλήθηκαν λέξεις για να εκφραστούν νέες τεχνολογικές εφευρέσεις. Οι λέξεις
αυτές είναι πάρα πολλές, αρκεί να σκεφτεί κανείς το υποβρύχιο, το ποδήλατο, το
αυτοκίνητο, τη δημοσιογραφία, τους εφημεριδοπώλες, την τηλεόραση και άλλες του
καθημερινού πλέον λεξιλογίου. Αυτή η ισχυρή σύνδεση της νεοελληνικής με τη λόγια
και την αρχαία παράδοση καθιστά αποτελεσματική την άμυνά της κατά των ξενικών
όρων.
Κοινωνιολογικές παρατηρήσεις αποδείχνουν ότι η γλωσσική πενία και κρίση είναι
σύμφυτη, συμπορεύεται με την ηθική κρίση της κοινωνίας. Η κοινωνία μας σήμερα
δε διαθέτει τη βούληση προς την παιδεία, την παιδεία εκείνη που αναπτερώνει το
πνεύμα και θρέφει την ψυχή, την παιδεία, που καθιστά, κατά την πλατωνική ρήση,
τον άνθρωπο εραστή της αρετής, της δικαιοσύνης, της ηθικής τελειότητας [...]. Την
παιδεία, τέλος, που χαρίζει στον άνθρωπο τη μοναδική και αναφαίρετη χαρά του
στοχασμού και της πνευματικής απόλαυσης και χαράς που προέρχεται από τη γνώση