Page 159 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_A' Λυκείου

159
αισθάνεται πως αυτά τα αισθητά είναι ιδωμένα και βιωμένα από ένα ον υπεραισθητό.
Μη πιστεύοντας ο άνθρωπος στο μυστήριο της ψυχής του, χάνει τη δίψα της
ελευθερίας που ικανοποιούσε η δημιουργία του λόγου και τότε πια, ο λόγος του
γίνεται περιγραφικός. Άλλα τότε, η εικόνα περιγράφει πιστότερα από το λόγο την
πραγματικότητα και συνεπώς, ο λόγος είναι άχρηστος.
Ένας άλλος λόγος που η εικόνα έχει επικρατήσει στους καιρούς μας είναι το γεγονός
πως ο άνθρωπος έγινε πολύ βιαστικός. Άλλοτε βιαζόταν λιγότερο, κι ας ήθελε ενάμιση
μήνα για να πάει στην Αμερική. Σήμερα θέλει μισή μέρα και πάλι, η ζωή του, -μια
ζωή μακρύτερη από κείνη που ζούσαν παληότερα οι άνθρωποι- δεν του φτάνει.
Αδειανός εσωτερικά, βρίσκεται σε πανικό. Θέλει να προφτάσει. Μη περιμένοντας
τη μεταθανάτια πια ζωή, λυσσάει ν’ απολαύσει τα πάντα σ’ αυτήν εδώ. Ο λόγος είναι
δυσκίνητος -εκτός κι αν θραυσθεί, αν παραμορφωθεί σ’ ένα ξεκρέμαστο, αναπόδεικτο,
περίπου μαγικό «σύνθημα», που ηλεκτρίζει τις μάζες και τις αναρριπίζει με τυφλά
πάθη. Η εικόνα είναι ευκίνητη, ξεχωριστά εύγλωττη. Ο λόγος είναι το αθέατο πνεύμα,
η εικόνα είναι το χειροπιαστό πράγμα.
Αν, βέβαια, ο σύγχρονος άνθρωπος δεν ήταν οκνηρός και αν αγαπούσε να σκέφτεται
για λογαριασμό του και να μην αφήνει κάποιους ανεύθυνους να σκέφτονται
και ν’ αποφασίζουν γι' αυτόν-όπως γίνεται στα τυραννικά καθεστώτα- τότε θα
ξαναγυρνούσε υπό τη σκέπη του λόγου. Η εικόνα γίνεται πιο βολική. Το ότι γίνεται
και αποβλακωτική, αυτό ελάχιστοι το συλλογίζονται. Η τεχνική πρόοδος των καιρών
μας τη βοηθάει αφάνταστα. Και σιγά-σιγά η πηγή του λόγου μέσα μας κοκκαλώνει.
Εξακολουθούμε να μιλάμε για γλώσσα, για τα προβλήματα της γλώσσας, όμως η
εικόνα μάς κατευθύνει ευκολότερα, αμεσότερα, πρακτικότερα. Μια φωτογραφία πείθει
περισσότερο από ένα γράμμα, συγκινεί περισσότερο. Το πρόσωπο των αγαπημένων
μας μας ενδιαφέρει περισσότερο από την ψυχή τους. Κι έτσι, οι σπινθήρες που ο
λόγος άναβε μέσα μας όσο πάει και λιγοστεύουν, ο αληθινός λόγος. Γιατί πια, αυτός
που μιλάμε και χρησιμοποιούμε είναι συνήθως επίπεδος, περιγραφικός, στρεβλός.
Και όταν είναι λόγος αποκαλυπτικός, μυστηριακός, τότε ενοχλεί και ο σημερινός
κόσμος φροντίζει να τον ξεχάσει. Τα σοβαρά κείμενα, τα σοβαρά βιβλία που σπάζουν
τα φράγματα κι απογυμνώνουν τις ψυχές μένουν στα ράφια και κινούνται τα άλλα,
που είναι γεμάτα εικόνες και πραγματισμό.
Τώρα που όσο πάει και διαδίδεται κι η τηλεόραση, το πρόβλημα γίνεται οξύτερο.
Γιατί τα καλά περιοδικά ξέρουν και συγκερνούν το λόγο με την εικόνα που, είναι
φυσικό, δεν μπορούμε ν' αρνηθούμε τις δυνατότητές της. Αλλά η τηλεόραση; Ο
κινηματογράφος, βέβαια, ύστερα από περιπέτειες οδυνηρές ανοίγει ένα δρόμο, νόμιμο