Page 65 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_Γ' Λυκείου

65
των πλουσίων. Το ότι οι βασιλιάδες μετατοπίζονταν με τη φορητή πολυθρόνα ήταν
απόδειξη ότι αυτό το σκεπαστό πολυτελές φορείο ήταν βασιλικό πράγμα: κανείς
άλλος δεν μπορούσε να το θέλει. Η διαφήμιση, μεταφράζοντας τη φορητή πολυθρόνα
σε «αυτοκίνητο», είπε ακόμη και στον άνεργο ότι μπορούσε να επιθυμεί αυτοκίνητο,
ότι όλοι μπορούσαν να το αποκτήσουν και ότι, πάντως, περισσότερο από δικαίωμα,
ήταν υποχρέωση να το επιθυμούν.
Μια επιθυμία, ερεθισμένη και ανικανοποίητη, μπορεί να πάρει δύο δρόμους: την
ατομική εξέγερση (την εγκληματική πράξη για παράνομη ιδιοποίηση των αγαθών του
άλλου) και τη συλλογική επανάσταση (τον κοινωνικό αγώνα για σωστότερη διανομή
του κοινού πλούτου). Δεν μπορούμε ν’ αρνηθούμε ότι ένα από τα αποτελέσματα της
καταναλωτικής προπαγάνδας υπήρξε και η αύξηση της κοινωνικής αγωνιστικότητας
για την κατάκτηση μιας ευδαιμονίας, που παρουσιαζότανε σαν δυνατή για όλους και
που τελικά ήταν σχεδόν άφταστη.
Και να που η κοινωνία, αφού πρώτα ερέθισε τις επιθυμίες για όλα τα πράγματα,
τρομοκρατείται, γιατί ο κόσμος απαιτεί τουλάχιστον ένα μέρος, χωρίς να πρέπει
αναγκαστικά να εγκληματήσει. Είναι σαν να έλεγε το σύστημα στους υπηκόους του:
«Έπρεπε να θέλετε να ξοδέψετε όλο τον μισθό σας, και τον δέκατο τρίτο και τον δέκατο
τέταρτο, αλλά τώρα το παρακάνετε: τώρα θέλετε και αύξηση μισθού! Το παιχνίδι δεν
ήταν έτσι. Μην υπερβάλλετε, και σκεφτείτε τα αγαθά της λιτότητας». Και τώρα που
ο κόσμος επιθυμεί υπερβολικά πράγματα ποιος φταίει; Η διαφήμιση, για παράδειγμα,
που πρέπει να προκαλεί επιθυμίες για ψυγεία (κι αλίμονο αν δεν πουληθούν αρκετά,
θα κλείσουν τα εργοστάσια). Αλλά, αν, για ν’ αγοράσει ο κόσμος ψυγεία, απαιτεί
νέα συλλογική σύμβαση εργασίας, τότε κάτι δεν πάει καλά. Συναγερμός, οι πολίτες
καταναλώνουν πολλά, ζητούν πολυτέλειες.
Πώς να δικαιολογηθούν γι’ αυτό; Κατηγορώντας την τύχη, παράλογα. Γιατί ο κύκλος
είναι φαύλος, η βία βρίσκεται στην ίδια την ιδέα του κέρδους, είναι παλιά ιστορία:
πρέπει να επιθυμείς αυτά που σου προσφέρω, όχι αυτά που έχω εγώ, διαφορετικά όλα
τελείωσαν. Πράγματι τελείωσαν: η βία αποτέλεσμα, όχι αιτία αυτής της κατάστασης.
[Umberto Eco, Η σημειολογία στην καθημερινή ζωή, εκδ. Μαλλιάρης-Παιδεία, Αθήνα 1985, σσ. 153-154. Απόσπασμα
συντομευμένο και διασκευασμένο, στο βιβλίο: Αξιολόγηση των μαθητών της Γ΄ Λυκείου στη Νεοελληνική Γλώσσα
Έκφραση-Έκθεση. Μάθημα Γενικής Παιδείας (τεύχος α΄), εκδ. ΚΕΕ, Αθήνα 1999, σσ. 151-152]
1. Ποιές νοηματικές σχέσεις (συνεκτικότητα) υπάρχουν ανάμεσα στη δεύτερη («Μια επιθυμία …
σχεδόν άφταστη») και την τρίτη («Και να που η κοινωνία … ζητούν πολυτέλειες») παράγραφο
του κειμένου;