Page 112 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_Γ' Λυκείου

112
Δοκίμιο και Επιστολή
Το δοκίμιο προσεγγίζει κάποτε και το είδος της επιστολής. Στην περίπτωση της επιστολής
με δοκιμιακό χαρακτήρα, η επιστολή «φιλοξενεί» τους προβληματισμούς, τα επιχειρήματα
του γράφοντος σχετικά με ένα θέμα επίκαιρο ή που εγείρει τον προβληματισμό του. Ο
επιστολογράφος, δηλαδή, μοιράζεται τις σκέψεις του με τον αποδέκτη. Το τυπικό της επιστολής
συνδυάζεται με το περιεχόμενο του δοκιμίου.
Στην περίπτωση τουδοκιμίουμε χαρακτήρα επιστολής, τοδοκίμιοπαίρνει τούφος της συνομιλίας
με έναν φίλο, της καθημερινής κουβέντας πάνω σε διάφορα θέματα. Ο δοκιμιογράφος
εκφράζεται σε α΄ ρηματικό πρόσωπο, περιπλανάται ελεύθερα από το ένα θέμα στο άλλο, χαίρεται
την ελευθερία τού αυτοσχεδιασμού και ενδέχεται να κάνει μια προσωπική ιδεολογική κατάθεση
ή και εξομολόγηση. Με αυτόν τον τρόπο, αναδύεται η προσωπικότητα του δοκιμιογράφου. Η
παρακάτω σύγκριση επιτρέπει τη γνώση και τη διαφοροποίηση των δύο αυτών κειμενικών ειδών.
Διαφορές Δοκίμιο Επιστολή
Εξωτερικά
χαρακτηριστικά
Χαιρετισμός - Προσφώνηση και
αποφώνηση.
Περιεχόμενο
Ελεύθερη περιπλάνηση μεταξύ θεμάτων
που άπτονται των ενδιαφερόντων του
δοκιμιογράφου (στοχαστικό δοκίμιο).
Ποικίλα θέματα: γεγονότα της
προσωπικής ζωής, αλλά και
ζητήματα σχετιζόμενα με τα
ατομικά ενδιαφέροντα.
Πομπός
Ο δοκιμιογράφος είναι συνήθως άνθρωπος
με μόρφωση, προβληματισμούς, γνώσεις και
ευαισθησίες.
Ο καθένας.
Δέκτης
Προορίζεται να διαβαστεί από κάθε πιθανό
αναγνώστη.
Απευθύνεται σε συγκεκριμένο
παραλήπτη (πρόσωπο επίσημο ή
οικείο).
Γλώσσα
Πλούσια, με στοιχεία προφορικότητας. Χρήση
του α΄ ρηματικού προσώπου. Εξαρτάται,
βέβαια, και από το είδος του δοκιμίου.
Καθημερινή, απλή.
Χρήση του α΄ και β΄ ρηματικού
προσώπου.
Ύφος
Ποικίλλει ανάλογα με το είδος του δοκιμίου:
– αποδεικτικό: τυπικό, αυστηρό, επίσημο
ύφος - αναφορική, λογοκρατική χρήση
της γλώσσας. Χρήση «ουδέτερων»,
απρόσωπων ρηματικών προσώπων: γ΄
ενικό και πληθυντικό
– στοχαστικό δοκίμιο: λογοτεχνικό ύφος,
άμεσο, οικείο, ελεύθερο, αυθόρμητο,
αβίαστο, ποιητική - συνυποδηλωτική
χρήση της γλώσσας.
Το ύφος καθορίζεται από τον προσωπικό
τρόπο γραφής του δοκιμιογράφου.
Ανάλογα με τον αποδέκτη της
επιστολής, το ύφος μπορεί να
είναι:
Τυπικό / επίσημο ή οικείο /
καθημερινό / προφορικό.
Αμεσότητα ύφους- διαλογικός
τόνος: χρήση α΄ και β΄ ενικού και
πληθυντικού προσώπου.
Σε κάθε περίπτωση, ο
επιστολογράφος δίνει τη δική
του «υφολογική σφραγίδα».