Page 113 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_Γ' Λυκείου

113
Σκοπός - στόχος
Να πείσει τον αναγνώστη με παράθεση
επιχειρημάτων και τεκμηρίων αναφορικά
με ένα θέμα (αποδεικτικό δοκίμιο) ή να
τέρψει και να ξετυλίξει τους στοχασμούς του
δημιουργού του (στοχαστικό δοκίμιο).
Ο στόχος μιας επιστολής
ποικίλλει:
εκδήλωση ενδιαφέροντος,
καλλιέργεια φιλικών σχέσεων,
εκμυστήρευση στοχασμών/
επιθυμιών, ενημέρωση για
τα γεγονότα της προσωπικής
ζωής, έκφραση ανησυχίας,
διαμαρτυρία, επίσημη
διατύπωση συγκεκριμένων
αιτημάτων, παρουσίαση ενός
προβληματισμού κ.λπ.
Δοκίμιο και Ομιλία/συνομιλία
Χαρακτηριστικά της ομιλίας/συνομιλίας:
Η δομή μιας ομιλίας δεν είναι πάντα συγκεκριμένη. Ενδέχεται να είναι η τυπική τριμερής μορφή
(πρόλογος, κύριο θέμα, επίλογος) με αυστηρή λογική αλληλουχία στη νοηματική μετάβαση ή να
περιστρέφεται γύρωαπό έναν βασικό θεματικόπυρήναμε σχετική ελευθερία και συνειρμικότητα.
Γενικότερα, η δομή είναι σαφώς «ελεύθερη», ο μόνος περιορισμός της είναι η επικέντρωση σε
ένα κεντρικό θέμα.
Στην αρχή της ομιλίας, συνήθως, διατυπώνεται η προσφώνηση, ο χαιρετισμός και στο τέλος,
η ευχαρίστηση προς το ακροατήριο (Αγαπητοί..., Σας ευχαριστώ). Το γεγονός ότι η ομιλία/
συνομιλία τοποθετείται σε συγκεκριμένη επικοινωνιακή περίσταση (πομπός, δέκτης, στόχος),
υπάρχουν αναφορές σε αυτήν την περίσταση, τουλάχιστον στην εισαγωγή και στο κλείσιμο.
Ο στόχος της ομιλίας/συνομιλίας ποικίλλει. Συνήθως προσδιορίζεται στο κείμενο. Μπορεί,
δηλαδή, να πρόκειται για ομιλία ευχαριστήρια, διαμαρτυρίας, για πολιτικό λόγο με στόχο να
πείσει, για τηλεοπτική συζήτηση με στόχο την επίλυση ενός προβλήματος, για μία συζήτηση με
στόχο την εξωτερίκευση συναισθημάτων, την ανταλλαγή απόψεων, για μια ομιλία στη βουλή
των εφήβων με στόχο την ανάπτυξη ενός θέματος κ.λπ.
Το ύφος σχετίζεται με τον προσωπικό τρόπο έκφρασης του ομιλούντος, με την περίσταση της
ομιλίας/συνομιλίας (αν δηλαδή πρόκειται για τυπική και επίσημη ομιλία ή για λιγότερο επίσημη
και οικεία ομιλία) και από το κοινό στο οποίο απευθύνεται (μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας,
μαθητές, μέσος τηλεθεατής κ.λπ). Στο ύφος μπορούμε να εντοπίσουμε στοιχεία αμεσότητας
(β΄ πληθυντικό, β΄ ενικό: αποστροφή δηλαδή στο κοινό, α΄ πληθυντικό, α΄ ενικό, ερωτήματα
πραγματικά ή ρητορικά). Αν η ομιλία είναι οικεία και ανεπίσημη, συναντάμε και εκφράσεις
καθημερινές, προφορικές. Εφόσον πρόκειται για προφορικό είδος, η σύνταξη είναι συνήθως
απλούστερη από τον γραπτό λόγο, χάριν της εύκολης κατανόησης από το ακροατήριο.