Page 129 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_Γ' Λυκείου

129
αν έχει κρατική οντότητα ή όχι. Γι’ αυτό και περιλαμβάνει όχι μόνο όσους ζουν στο
πάτριο έδαφος, αλλά και όσους ζουν σε διάφορες χώρες, αλλά έχουν εθνική συνείδηση.
Ωστόσο, πρέπει να εντοπίσουμε και την ειδοποιό διαφορά των δύο φαινομένων. Ο
εθνισμός-αγνός πατριωτισμός καταρχήν δεν είναι φυλακή για τον άνθρωπο ούτε
κάτεργο για το λαό. Το ίδιο, βέβαια, πρέπει να ισχύει για το έθνος, γιατί αν η πατρίδα
είναι το σώμα, ο τόπος, το έθνος είναι η βίωση της πατρίδας συνειδητοποιημένη
μέσα σ’ έναν λαό με βάθος ιστορίας. Ο πατριωτισμός, λοιπόν, οφείλει να εγγυάται
και κατά γενική ομολογία εγγυάται τη γνησιότητά του, καθώς μένει ανοιχτός,
δημοκρατικός, φιλελεύθερος, οικουμενικά ευπροσήγορος. Όταν ο άνθρωπος που
ανήκει σε μια πατρίδα μεριμνά να γίνει αυτός που είναι εν δυνάμει, να φανερώσει
το πρόσωπο του, δεν σημαίνει ότι δεν δέχεται, δεν επιθυμεί και ο αντικρινός του
να κάνει το ίδιο. Το δικαίωμα κάθε λαού να εμφανίζει ειρηνικά την ταυτότητά του,
με δημιουργική αλληλεγγύη, δεν του παρέχει ποτέ την ευχέρεια να βιάσει ή να
ισοπεδώσει την ταυτότητα των άλλων λαών, ούτε και να λειτουργήσει διαλυτικά. Ο
λόγος του Manzini «Αγαπώ την πατρίδα μου, επειδή αγαπώ τις πατρίδες» είναι το
βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα του αληθινού, του δίκαιου πατριωτισμού.
Έτσι, η ουσιαστική φιλοπατρία είναι αρετή, γιατί ο πατριώτης αγωνίζεται για τα ιερά
και τα όσια της χώρας του, για τη διαφύλαξη της παράδοσης και την προάσπιση της
εθνικής του ακεραιότητας, χωρίς ακρότητες και υπερβολές, σεβόμενος, παράλληλα,
την ιδιαιτερότητα και τα κυριαρχικά δικαιώματα των άλλων λαών. Κάπου εδώ
σταματά, οριοθετείται ο πατριωτισμός. Από δω και πέρα κάθε προσπάθεια επιβολής,
υποτίμησης άλλων λαών δεν είναι εκδήλωση αγνού πατριωτισμού, αλλά έκφραση
στείρου εθνικισμού, ο οποίος δυστυχώς αναζωπυρώνεται στις μέρες μας.
Η υπερβολή του εθνικισμού και ο ιστορικός του παροξυσμός υπήρξαν, για την
Ευρώπη του 20ού αιώνα, αιτίες καταστροφών. Για παράδειγμα, ο εθνικισμός του
μουσουλμανικού κόσμου εμφανίζεται, με την έξαρση του θρησκευτικού φανατισμού
των ισλαμιστών, όχι μόνο ως βάση απόρριψης του δυτικού τρόπου ζωής, αλλά κυρίως
ως εκδήλωση ενός διατοπικού εθνικισμού κλειστού, όπου οι προγονικές παραδόσεις
διδάσκουν πως όλοι οι μωαμεθανοί είναι αδελφοί εξ αίματος, παρά τις όποιες διαφορές
γλωσσικές, ιστορικές κ.λπ. Έτσι, προωθείται μια αδίστακτη επιθετική δήλωση της
«ισλαμικής ταυτότητας», που δεν διστάζει να λειτουργεί ως «καθαρκτική δύναμη»
σε βάρος άλλων λαών με διαφορετική θρησκευτική αντίληψη.
Οι εθνικιστές, επομένως, ακριβώς επειδή θεωρούν ότι η ιδανική πρόοδος είναι εξ
ορισμού εθνικό φαινόμενο και επειδή θεωρούν ως ανώτερο το δικό τους έθνος,
αντιλαμβάνονται ως χρέος και ευθύνη τη διάδοση (ακόμα και με τη βία) της