Page 60 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ 9

60
ΠΛΟΥΤΙΖΩ ΤΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΜΟΥ - Χρήσιμες φράσεις:
Έλληνας Ρωμιός (λαϊκ.), Ελλαδίτης (ειδικότ.) || (στην προεπαναστατική Ελλάδα) Γραικός, ελληνικός
ρωμαϊκός (λαϊκ.), ελλαδίτικος (ειδικότ.) || (στην προεπαναστατική Ελλάδα) γραικικός ελληνικότητα
ρωμιοσύνη (λαϊκ.) ελληνισμός (λαϊκ.) ρωμιοσύνη, ρωμαίικος ελληνιστικός (π.χ. ~ γλώσσα / χρόνοι)
μεταγενέστερος, αλεξανδρινός || μετακλασικός, ελληνόγλωσσος ελληνόφωνος, ελληνικός
(γενικότ.) ΑΝΤ. Ξενόγλωσσος, ελληνολάτρης φιλέλληνας, ελληνόφρων (λόγ.) || ελληνοκεντρικός
(κακόσ.) ΑΝΤ. μισέλληνας, ελληνομάχος
Ελληνομάχος μισέλληνας ΑΝΤ. φιλέλληνας, ελληνολάτρης, ελληνόφρων (λόγ.)
Ελληνόπαις (λόγ.) Ελληνόπουλο, ελληνοποίηση εξελληνισμός ΑΝΤ. αφελληνισμός ελληνοποιώ
εξελληνίζω ΑΝΤ. αφελληνίζω, Ελληνόπουλο , Ελληνόπαις (λόγ.) ελληνόφρων (λόγ.) ελληνολάτρης,
φιλέλληνας, ΑΝΤ. ανθέλληνας, μισέλληνας, ελληνόφωνος, ελληνόγλωσσος, ελληνικός (γενικότ.)
• ΜΕΛΕΤΩ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΤΙ ΠΡΟΣΕΧΩ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
Η προστακτική στα Νέα Ελληνικά έχει μόνο ένα πρόσωπο: δεύτερο ενικό και δεύτερο
πληθυντικό. Έχει δύο φωνές (ενεργητική - παθητική) και διακρίνεται σε συνοπτική
(στιγμιαία) προστακτική (π.χ. γράψε) και εξακολουθητική (π.χ. γράφε).
Oεξακολουθητικός τύποςπεριγράφεται σε κάποιες γραμματικές και σανπροστακτική
ενεστώτα, ενώ ο συνοπτικός τύπος σαν προστακτική αορίστου, χωρίς όμως οι χρόνοι
αυτοί να έχουν εδώ τη χρονική σημασία που έχουν σε άλλους ρηματικούς τύπους.
Κανόνες για την ορθογραφία της προστακτικής
• Η συνοπτική προστακτική ενεργητικής φωνής χρησιμοποιεί το θέμα του αορίστου
της ενεργητικήςφωνής, (αυτό, πιοαπλά, σημαίνει ότι οι παραλήγουσες σε ενεργητικό
αόριστο και στη συνοπτική ενεργητική προστακτική είναι ίδιες), προσθέτοντας τα -ε
(εν.) και -τε (πληθ.): κρύψε (έκρυψα), φόρεσε (φόρεσα), άνοιξε (άνοιξα), αγάπησε
(αόρ. αγάπησα), καθαρίστε (καθάρισα), αντιγράψτε (αντέγραψα), τηλεφωνήστε
(τηλεφώνησα), αγαπήστε (αγάπησα).
• ΘΥΜΑΜΑΙ: Εξαιρέσεις σ’ αυτόν τον κανόνα αποτελούν διάφορα ρήματα, χωρίς
ιδιαίτερες δυσκολίες: βρες-βρείτε, μπες-μπείτε, κάθισε-καθίστε, πες-πείτε, έλα-
ελάτε, φάε-φάτε κ.ά.
• ΠΑΡΑΤΗΡΩ: Επισήμανση: το θέμα του αορίστου διατηρείται στην προστακτική,
αλλά όχι -προς Θεού- και η χρονική αύξηση. Έτσι οι σωστές προστακτικές είναι:
παράγγειλε, αντίγραψε, επανάλαβε (και όχι: εσύ παρήγγειλε, εσύ αντέγραψε, εσύ
επανέλαβε)
• ΠΑΡΑΤΗΡΩ: Θα πρέπει να τονιστεί ιδιαιτέρως μια υποπερίπτωση στον κανόνα
που συχνά εφαρμόζεται λανθασμένα:
στα ρήματα σε -ίζω η παραλήγουσα της ενεργητικής προστακτικής γράφεται με -ι-
(χάρισε-χαρίστε, καθάρισε-καθαρίστε, προσδιόρισε-προσδιορίστε), ενώστα ρήματα