Page 23 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ 9

23
ΜΕΛΕΤΩ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΣΤΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΠΟΤΕ ΒΑΖΟΥΜΕ το τελικό -ν
Η νεοελληνική γραμματική υπαγορεύει ότι σε κάποιες περιπτώσεις το τελικό -ν,
κατάλοιπο της καθαρεύουσας και των αρχαίων ελληνικών, διατηρείται.
Οι κανόνες για τη διατήρηση του τελικού -ν αφορούν αποκλειστικά τις εξής λέξεις:
i. την αιτιατική του αρσενικού άρθρου το(ν) και του θηλυκού άρθρου τη(ν)
ii. τη θηλυκή προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου αυτήν και την
iii. την αιτιατική του αριθμητικού και αρσενικού αόριστου άρθρου ένα(ν)
iv. Τα άκλιτα δε(ν) και μη(ν)
Στις παραπάνω λέξεις το τελικό -ν διατηρείται:
• Όταν η ακόλουθη λέξη άρθρο αρχίζει από φωνήεν. π.χ. την αγάπη, τον άγγελο,
τον άνθρωπο, την ελπίδα, την Ελένη κ.λπ.
• Όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από κ, π, τ. π.χ. τον κήπο, τον τοίχο, τον πατέρα, τον
πόνο, την τέχνη, την ποδιά, κ.λπ.
• Όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από ξ, ψ, γκ, μπ, ντ,τζ, τσ. π.χ. τονψαρά, τον ξυλοκόπο,
τον μπαμπά, τον τζίτζικα, τον γκιόνη, την ντροπή, την μπέμπα, κ.λπ.
Όταν έχουμε την αιτιατική του θηλυκού άρθρου και η επόμενη λέξη δεν αρχίζει από
τα παραπάνω σύμφωνα ή δίψηφα, το τελικό -ν χάνεται π.χ., τη βελόνα, τη στάση,
τη δασκάλα, τη μέρα κ. ά..Το τελικό -ν παραμένει στα αρσενικά, αναξάρτητα από
το πρώτο γράμμα της επόμενης λέξης, π.χ. τον δάσκαλο, τον χορό, τον βιβλιοπώλη.
Προσοχή: οι κανόνες αυτοί δεν ισχύουν: για την τριτοπρόσωπη αντωνυμία “τον” -διαφορετική
από το άρθρο “τον”- που διατηρεί πάντα το “ν” (π.χ. «θα τον δείρω», αλλά «θα τη δείρω») για
την προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου “αυτόν”, που γράφεται πάντα με τελικό ν, και για
την άκλιτη λέξη “σαν”, που επίσης γράφεται πάντα με τελικό ν.
επεκτάσεις του κανόνα για το -ν:
ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ: Να χρησιμοποιείται πάντα το -ν στο δεν, εκτός από λαϊκές φράσεις.
π.χ. «δεν με ενδιαφέρει», αλλά «δε με νοιάζει».
(ας μην ξεχνάμε ότι αρχικά ο κανόνας αφορούσε και το “σαν”, αλλά αυτό δεν ισχύει πλέον,
προφανώς επειδή στην πράξη δεν τον εφάρμοζε κανένας).
• Να χρησιμοποιείται το -ν στο άρθρο τον πάντα μπροστά από κύρια ονόματα, καθώς και μπροστά
από επίθετα ή μετοχές, ανεξάρτητα από το πρώτο γράμμα, π.χ. «διαφωνίες στον ΣΥΝ», «είδα τον
Γιώργο», «άντεξε τον βρώμικο πόλεμο».
• Να ισχύουν οι κανόνες της χρήσης του -ν και για τις αντωνυμίες αρσενικού γένους ποιος, άλλος,
εκείνος, όποιος, κάποιος.