Page 166 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου

166
τρόποι μετάδοσής της δημιουργούν δειλούς και απληροφόρητους, που σαρώνονται
από τα ρεύματα της προπαγάνδας και αλέθονται από τους μηχανισμούς της
υποδούλωσης.
[Π. Φωτέα, «Η επιδρομή της πληροφόρησης», περιοδικό Ευθύνη τχ. 275, σ. 30]
Ο Τύπος
α) Οι πολιτικές λειτουργίες του τύπου: Ο Τύπος ήταν από τον 18ο αι. η τέταρτη
κρατική εξουσία: του απέδιδαν τον έλεγχο των τριών άλλων. Εξακολουθεί να είναι ο
άγρυπνος κριτής για τις ενέργειες των αρχών, ο διεκδικητής για τα διάφορα κοινωνικά
στρώματα, η έκφραση για τα προγράμματα που έχουν τα πολιτικά κόμματα και οι
διάφορες ιδεολογίες και, σε κάποιο μέτρο, η πολιτική αγωγή των πολιτών. Όργανο
διαφώτισης και μέσο καταπίεσης, οι εφημερίδες ήταν για πολύ καιρό στα ελεύθερα
πολιτεύματα δυνάμεις που η επίδρασή τους στη λειτουργία των θεσμών και στη
δράση των κυβερνήσεων δεν μπορούσε να παραγνωριστεί. Είναι βέβαιο πως σήμερα η
πολιτική επίδραση του Τύπου μειώθηκε πολύ με την εξασθένιση των κοινοβουλευτικών
θεσμών.
Οι εφημερίδες είναι φυσικά α-πολιτικές: πρώτα, στο περιεχόμενό τους με τον
πολλαπλασιασμό των α-πολιτικών τίτλων· έπειτα, επειδή διαπίστωναν πως
οι αναγνώστες τους ήταν πιο αδιάφοροι στις κομματικές διενέξεις· ακόμα,
συνειδητοποιούσαν πως τα πιο δραστικά πολιτικά μηνύματα τα χρησιμοποιούσε
από δω και πέρα το ραδιόφωνο κι η τηλεόραση. Ωστόσο μένει, από δω και πέρα
πιο διάχυτη, η επίδραση των εφημερίδων στην πολιτική συνείδηση των αναγνωστών
της, που δεν είναι λιγότερο υπολογίσιμη: με το να τους βοηθάει να ξεκαθαρίζουν
τις προτιμήσεις τους και να τους επηρεάζει έμμεσα τον τρόπο της ζωής τους, με
το να τους παρουσιάζει κάποια όψη του κόσμου, ο Τύπος ενισχύει ή αδυνατίζει τις
προκαταλήψεις τους και τις συμπάθειές τους, προσανατολίζει τις απαιτήσεις τους,
συντηρεί τη φιλοπατρία τους και συνολικά εξακολουθεί να διαμορφώνει τις γνώμες
τους.
β) Οι κοινωνικές λειτουργίες του τύπου: Η ανάγνωση του Τύπου είναι διάλογος με
τον κόσμο. Τα νέα που φέρνει, οι ιδέες που υπαγορεύει, τα αισθήματα που αγγίζει
συντρίβουν την ερημιά των ατόμων· μ’ αυτό, οι εφημερίδες συντελούν στην καλύτερή
τους ολοκλήρωση μέσα στην κοινωνία και ευνοούν τη συμμετοχή τους στην συλλογική
ζωή. Όταν μάλιστα, όπως σήμερα, οι εφημερίδες δεν είναι πια άμεσα ιδεολογικά
όργανα, βοηθούν να διαδίδονται πολιτικές και ηθικές αξίες, κι έτσι συμμετέχουν στη
λειτουργία της κοινωνίας. Με το να επιβάλλει συλλογικά στους αναγνώστες του τα