Page 157 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου

157
ενός κειμένου, οπότε αξιοποιούμε λιγότερα ή περισσότερα από τα στοιχεία του.
4. Εξετάζω τη χρήση της ενεργητικής και της παθητικής σύνταξης σε μία περίληψη
Όπως έχουμε αναφέρει και στο Κεφάλαιο Πρώτο: «Η Είδηση», ο τύπος της σύνταξης
μεταβάλλει το ύφος του κειμένου (επίσημο, ανεπίσημο), αλλά και τον τύπο των παρατιθέμενων
πληροφοριών. Κατά τη σύνθεση, λοιπόν, της περίληψης επιλέγουμε και τον τύπο της σύνταξης
που θα χρησιμοποιήσουμε.
Με την ενεργητική σύνταξη (π.χ. Ο γεωργός οργώνει το χωράφι):
• Εξαίρεται το πρόσωπο ή το πράγμα που δρα (υποκείμενο).
• Το γραμματικό υποκείμενο ταυτίζεται/συμπίπτει με το λογικό υποκείμενο της πρότασης.
Με την παθητική σύνταξη (π.χ. Το χωράφι οργώνεται από τον γεωργό):
• Εξαίρεται το αποτέλεσμα της ενέργειας, η ίδια η ρηματική πράξη του γραμματικού
υποκειμένου.
• Το αντικείμενο της ενεργητικής σύνταξης γίνεται υποκείμενο.
• Δεν ονομάζεται ρητά το υποκείμενο.
• Το λογικό υποκείμενο συμπίπτει έμμεσα με τον προσδιορισμό του ποιητικού αιτίου ( από τον
γεωργό), που άλλοτε δηλώνεται και άλλοτε όχι.
• Το ποιητικό αίτιο παραλείπεται όταν: α) εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα, β) είναι
άγνωστο ή δεν το γνωρίζουμε (λ.χ. απρόσωπα ρήματα: χιονίζει, βρέχει, κάνει ζέστη/ κρύο) και
γ) δεν θέλουμε να το δηλώσουμε/ονομάσουμε.
• Με την παθητική σύνταξη αποκτά ποικιλία η πλοκή του λόγου, εξασφαλίζεται η πυκνότητα
και η συντομία του, το ύφος γίνεται πιο επίσημο και σύνθετο και τονίζονται οι απόψεις/
θέσεις που παρουσιάζονται στο κείμενο.
• Ενδείκνυται, κυρίως, όταν η περίληψη γίνεται από τον ίδιο τον συγγραφέα, για να αποφύγει
την αναφορά στο πρόσωπό του ή, όταν γίνεται από τρίτους, για να τονιστεί η σκέψη και όχι
το πρόσωπο του συγγραφέα.
5. Παρατηρώ περιλήψεις από ποικίλα κείμενα
Είναι γεγονός ότι η περίληψη στη σχολική διαδικασία αποτελεί ένα πολλαπλά χρήσιμο
εργαλείο για τους μαθητές. Διευκολύνει τον μαθητή στην εκμάθηση και επανάληψη των