Page 95 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_A' Λυκείου

95
διάθεση, νεύματα) και παραγλωσσικά (παύσεις, προφορά, ένταση, ύψος, ποιότητα της φωνής)
στοιχεία, που αποτελούν και αυτά ένα έμμεσο ή άμεσο σχόλιο στα περιγραφόμενα. Το σχόλιο
στην περιγραφή μπορεί να είναι και άμεσο, δηλαδή να διατυπώνεται φανερά και ρητά μία γνώμη
για το αντικείμενο.
Το σχόλιο στην περιγραφή δηλώνει τη θετική ή αρνητική κρίση για το περιγραφόμενο αντικείμενο,
ενώ η οπτική γωνία σημαίνει τον διαφορετικό τρόπο με τον οποίο ο καθένας «βλέπει» τα
πράγματα (π.χ. ανάλογα με τη συναισθηματική φόρτιση, τον τρόπο σκέψης του «υποκειμένου»
απέναντι στο «αντικείμενο» που περιγράφει, το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα). Σχόλια μπορεί να
αποτελέσουν: προσωπικές απόψεις και γνώμες, σημεία στίξης, επίθετα, λέξεις ή φράσεις με
συγκινησιακό ή ηθικό υπόβαθρο/περιεχόμενο, εικόνες κ.λπ.
Ο κάθε άνθρωπος «βλέπει» το σπίτι του από διαφορετική οπτική γωνία. Διαβάστε το
παρακάτω κείμενο σχετικά με τη μορφή της κατοικίας στο χωριό και την πόλη, καθώς επίσης και
την επίδραση που ασκεί η μορφή της κατοικίας στη ζωή του ανθρώπου. Από ποια οπτική γωνία
βλέπει το σύγχρονο σπίτι η συγγραφέας; Ποια τα σχόλια που διατυπώνει;
Στην πραγματικότητα της ελληνικής πόλης το κατεξοχήν «κέλυφος» της οικογένειας
είναι το διαμέρισμα της πολυκατοικίας. Τη στιγμή που ο χτεσινός αγρότης και
σημερινός αστός περνάει το κατώφλι του, βρίσκεται αντιμέτωπος με τις απαιτήσεις
ενός κόσμου διαφορετικού από το δικό του. Περνάει στην ουσία το κατώφλι του
εκσυγχρονισμού: η σχέση του με τη φύση αλλάζει. Αλλάζει και η σχέση του με τους
γείτονες και με την αγορά. Εισέρχεται στον φαύλο κύκλο της κατανάλωσης και στο
άγχος που προκαλεί το σύγχρονο όραμα της ευημερίας: θέλουμε όλο και περισσότερα,
χωρίς όμως να ξέρουμε τι ακριβώς θέλουμε.
Το στενό σοκάκι και οι αυλές των σπιτιών στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική ήταν
στοιχεία ενός πολιτισμού που είχε μια πολύ διαφορετική σχέση ανοιχτού-κλειστού
χώρου απ’ ό,τι ο δικός μας σύγχρονος πολιτισμός των πόλεων. Το σοκάκι, αντί να
χωρίζει τα σπίτια, ήταν στην πραγματικότητα προέκτασή τους, γιατί ήταν χώρος
επικοινωνίας, όχι μόνο δρόμος περαστικός. Πράγμα που δεν συμβαίνει βέβαια με
το κεφαλόσκαλο της πολυκατοικίας λ.χ. ή ακόμα με το διάδρομο που ενώνει τα
διαμερίσματα του κάθε ορόφου. Στην πολυκατοικία η πόρτα του διαμερίσματος είναι
τα όρια του κάθε σπιτιού. Η μία οικογένεια δεν γνωρίζει την άλλη. Αναγνωρίζονται
ως γείτονες μόνο όταν είναι να μαλώσουν για τα σκουπίδια ή να παρέμβουν στους
καβγάδες των παιδιών τους. Η αυλή του παλιού σπιτιού από την άλλη μεριά –ακόμη
και η αυλίτσα της προσφυγικής παράγκας- ήταν ασφαλώς πιο λειτουργική σε σχέση
με το μπαλκόνι της πολυκατοικίας.
[Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος, Λαογραφικά Μελετήματα ΙΙ, εκδ. Πορεία, Αθήνα 1993, σ. 70]