Page 27 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_Γ' Λυκείου

27
Η εγκυρότητα αφορά τη λογική μορφή ενός επιχειρήματος, ενώ η αλήθεια το περιεχόμενό
του. Συνεπώς, τα δύο αυτά επίπεδα ανάλυσης αναφέρονται σε διαφορετικά ζητούμενα και είναι
τελείως ανεξάρτητα το ένα από το άλλο.
Ένας συλλογισμός/επιχείρημα, για να θεωρείται λογικώς ορθός (ορθότητα), πρέπει να είναι
συγχρόνως έγκυρος και αληθής. Ο συλλογισμός που οδηγεί σε ορθό συμπέρασμα λέγεται
απόδειξη. Σε κάθε άλλη περίπτωση, ο συλλογισμός χαρακτηρίζεται ως μη ορθός ή εσφαλμένο ς.
Κλασική περίπτωση παραδείγματος μη ορθού/εσφαλμένου συλλογισμού είναι ο εξής:
Το μπουζούκι είναι όργανο.
Ο αστυνομικός είναι όργανο.
Άρα, ο αστυνομικός είναι μπουζούκι.
Η πρώτη και η δεύτερη προκείμενη παρουσιάζουν μεταξύ τους λογική ανακολουθία: ενώ στην
πρώτη ο όρος «όργανο» χρησιμοποιείται κυριολεκτικά, στη δεύτερη έχει μεταφορική χρήση.
Μέσα από αυτή τη σκόπιμη διπλή χρήση του όρου (κυριολεκτική και μεταφορική), οδηγούμαστε
λογικοφανώς σε ένα συμπέρασμα, το οποίο είναι μεν έγκυρο (γιατί οι προκείμενες οδηγούν
στο συμπέρασμα), όχι όμως και αληθές (γιατί το περιεχόμενό του δεν ανταποκρίνεται στην
πραγματικότητα). Συνεπώς, ο συλλογισμός είναι μη ορθός, δηλαδή εσφαλμένος.
Μπορείτε τώρα να αξιολογήσετε τους παρακάτω συλλογισμούς (έγκυρος + αληθής =
ορθός).
1. Ο Άρης είναι πλανήτης του ηλιακού συστήματος.
Ο Άρης είναι ετερόφωτος πλανήτης.
Άρα, οι πλανήτες του ηλιακού συστήματος είναι ετερόφωτοι.
2. Αν το κάπνισμα είναι ανθυγιεινό, επειδή όποιος καπνίζει πεθαίνει, τότε και η ζωή είναι
ανθυγιεινή: όποιος ζει πεθαίνει.
3. Οι άνθρωποι στα σπίτια τους φιλοξενούν ως ζώα αναψυχής ή γάτες ή σκύλους.
Ο φίλος μου φιλοξενεί μία γάτα.
Άρα, δεν φιλοξενεί σκύλο.
4. Οι πόλεμοι γίνονται είτε για οικονομικούς είτε για γεωπολιτικούς λόγους.
Ο Χ πόλεμος έγινε για γεωπολιτικούς λόγους.
Άρα, δεν έγινε για οικονομικούς λόγους.
Ιδιαίτερη σημασία για την αξιολόγηση ενός επιχειρήματος έχει να διακρίνουμε αν
οι προκείμενες είναι γενικά, καθολικά αποδεκτές και αντικειμενικές αλήθειες (π.χ. η γη