Page 109 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου

109
Όταν το 1929 πρωτοβγήκε ο «Αιχμάλωτος», χαιρετίστηκε με ενθουσιασμόαπό πολλούς εκλεκτούς
πνευματικούς ανθρώπους. Αργότερα, η γενιά του ’30, και μάλιστα ο πυρήνας της, αγνόησε ή
και παραμέρισε τον Στρατή Δούκα και το έργο του. Όμως ο «Αιχμάλωτος», το σύντομο αυτό
αφήγημα, αποδείχτηκε παρ’ όλ’ αυτά ιδιαίτερα ανθεκτικό και γόνιμο για τη νεότερη πεζογραφία
μας.
[Γιώργου Ιωάννου, Εφήβων και μη. Διάφορα κείμενα , εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1982, σσ. 223-226, αποσπάσματα]
Ταδύοακόλουθακείμεναείναι ηπαρουσίασηκαι ηκριτικήτουβιβλίουτουΘ. Γρηγοριάδη,
Τα νερά της Χερσονήσου, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 1998. Αφού τα διαβάσετε προσεκτικά, να
απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν.
α. Μια περιπέτεια εποχής. Τρεις άντρες αναζητούν τα εβδομήντα θαυματουργά αγιάσματα.
Στην πορεία τους όλα κρίνονται: πίστη, ταυτότητα, ερωτική συμπεριφορά. Ένα ζωντανό
μυθιστόρημα πλημμυρισμένο από εικόνες, δάση και νερά, καυτά και δροσερά, και καμιά
φορά θαυματουργά.
β. Εκ πρώτης όψεως πρόκειται για ιστορικό μυθιστόρημα, στο οποίο ο συγγραφέας ιστορεί το
οδοιπορικό τριών ανθρώπων στην Ανατολική Ρωμυλία και στη Θράκη, το μακρινό καλοκαίρι
του 1906. Ενός νεαρού Άγγλου, αριστοκρατικού γόνου και λάτρη της αρχαίας Ελλάδας, του
Έλληνα διερμηνέα του και ενός Οθωμανού σπουδαστή, που θα συναντηθούν στουςΦιλίππους
και, διαβαίνοντας την οροσειρά της Ροδόπης, θα πορευτούν προς την Φιλιππούπολη και
την περιοχή των Σαράντα Εκκλησιών, όπου τους περιμένει το «μοιραίο», στο οποίο μόνο ο
μουσουλμάνος πιστεύει. Από κει οι δύο επιζήσαντες θα συνεχίσουν προς την Ανδριανούπολη
με τελικό προορισμό την Κωνσταντινούπολη.
Ο συγκεκριμένος ιστορικός τόπος και χρόνος δημιουργεί την προσδοκία ενός περιπετειώδους
μυθιστορήματος, αν όχι με πλοκή, σίγουρα με δράση. Όμως τα ιστορικά συμβάντα της
περιόδου δεν στέκονται αφορμή για δράση, αλλά για ενδοσκόπηση και συζητήσεις. Έτσι από
μία άποψη το μυθιστόρημα θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και μυθιστόρημα ιδεών.
Οι ήρωες, αν και τοποθετούνται σε ένα πολλαπλώς εξακριβωμένο ιστορικό πλαίσιο, είναι
πλασματικοί - ο ευτυχέστερος στο σχεδιασμό του χαρακτήρας είναι ο Άγγλος. Κατά τη γνώμη
μας άλλωστε περιττεύει και το σημείωμα με τις πηγές στο τέλος του βιβλίου, διότι η λογοτεχνία
είναι μετάπλαση και για να λειτουργήσει, επιβάλλεται ο συγγραφέας να σβήσει τα ίχνη της
έρευνάς του.
Πάντως ο συγγραφέας ευστοχεί στον τρόπο αφήγησης, η οποία από κεφάλαιο σε κεφάλαιο
μετατοπίζεται κυκλικά, αναδεικνύοντας τις διαφορετικές νοοτροπίες των τριών ηρώων.
[Το διασκευασμένο κείμενο κριτικής του βιβλίου του Θ. Γρηγοριάδη, Τα νερά της Χερσονήσου, εκδ. Κέδρος,
Αθήνα 1998, προέρχεται από άρθρο της Μαρής Θεοδοσοπούλου με τίτλο «Το ταξίδι των τριών»,
εφημερίδα Το Βήμα, 18/10/1998]